31869 IMG36 (4)

170

A

Rysunek 8.85

Gąsienice II sJsAjra brudnicy mniszki zoru iąco na igłach sosny pospolitoj (wg SliZyn sklego. 1970) A - na igłach starych. 8 - na igłach majowych

cechą właśnie różni się gąsienica brudnicy mniszki od gąsienicy laldówki Lilhosia z rodziny mcdżwiedziówkowatych. z którą czasem bywa mylona). Kał gąsienic cylindryczny z 6 podłużnymi hruzdkami. Długość grudki kału jest nieco większa od szerokości. Fragmenty nicstrawionych igieł są widoczne bez szkła powiększającego. Po długości grudki kału można określić wiek gąsienic, gdyż jest ona równa szerokości puszki głowowej gąsienicy (lab. ft.6).

Rozwój gąsienicy przy temperaturze 21 -28‘C trwa 52^łl dni. przy temperaturze 15'C do 2 miesięcy. Gąsienice samic przechodzą 5 linień (6 stadiów larwalnych), zjadają 7-10 igieł sosny lub 6-8 igieł świerka. Gąsienice samców przechodzą 4 linienia (5 stadiów lar-

Tabela 8.6

Wymiary ciała gąsienicy brudnicy mniszki

Stadium larwalne	1	II	III	IV	V	VI
Szerokość puszki głowowej (mm)	0,5	1.0	2.0	3.0	4,0	5.0

walnych) i zjadają o 1/1 mniej igieł niż gąsienice przyszłych samic. Ponadto, w wyniku żeni rozrzutnego spada na ściółkę 1 g igieł sosny lub ponad 0.5 g igieł świerka.

W końcu czerwca i w lipcu gąsienice sporządzają na gałązkach, pniach drzew indywidualne. bardzo lu/ne oprzędy. w których po 1-6 dniach przcpoczwarczają się. Poczwarka ma długom; 1.5-2.5 cm. jest hrunatnoczama. spiżowo połyskująca, pokryta nielicznymi pęczkami włosów. Krcmaster stożkowaty, podłużnie marszczony, zakończony pęczkiem haczykowatych szczecinek. Osłonki ezułków wypukłe, szczególnie u samców.

Po dwóch-trzech tygodniach wylęgają się motyle. Ich płodność zależy od wagi po-czwarck (tab. 8.7). W ciągu roku jedna generacja.

Liczebność populacji brudnicy mniszki jest ograniczana głównie przez czynniki biotyczne. Czynniki pogodowe nic odgrywają tu większej roli. Z chorób skuteczna jest jedynie krysztalica wywoływana przez Borrelinavirus efficiens. Epizoocjc krysztalicy wybuchają zwykle w trzecim i czwartym roku gradacji. Choroba ta może przybrać formę ostrą, przewlekłą lub chroniczną. Przy formie ostrej chore gąsienice powstrzymują się od żerowania, wędrują na wierzchołki koron, łączą się w kłęby, przyczepiają do podłoża jedną z par nóg odwłokowych, stają się bezwładne i giną (p. rys. 6.11. Ich ciało wypełnia się brunatną cieczą. w której znajdują się liczne załamujące światło kryształki o wymiarach od 0.003 do 0.015 mm. Opisana krysztalica. zwana chorobą wierzchołkową, jest charakterystyczna głównie dla drzewostanów świerkowych. Krysztalica w sośninach przebiega zwykle łagodniej bez opisanej wędrówki i łączenia się gąsienic w kłęby.

Do czynników chorobowych należy te/ kłębczak Senior na bassiuna. Rozwija się na dużych gąsienicach, u których grzy bnia pojawia się najpierw u nasady głowy, oraz na po-czwarkach. które wkrótce pokrywają się białą, zbitą grzybnią, widoczną początkowo w połączeniach międzyscgmcniowych. Choroby bakteryjne nie miały dotychczas istotnego znaczenia dla regulacji liczebności brudnicy mniszki. Niewielką rolę spełnia pod tym względem również kruszynek leśny. Wśród licznych gatunków pasożytów najważniejsze >a rączyce Parasetigenu segregahi R.D. oraz Phorocera sikestris Rob. De-w . porażające -lar-sze gąsienice brudnicy mniszki, barylkarz Apanteles melanosctlus Rat/.. pasożytujący w młodych gąsienicach, których martwe ciała pokrywa żółtymi oprzędami. gąsienic/mk Lymantrichneumon disparis Poda. odcinający okrągłą przykrywkę na szczycie poc/wąrki przed jej opuszczeniem, oraz kłowacze Pimpla turitmcllar L. {=examiruitor F.i. P h\po-chondriaca Ret/.. Apechtis capulifera Kriechb.. które opuszczają poc/warki bruJmcs mniszki przez ząbkowane otwory.

Do pospolitych wrogów brudnicy mniszki należą drapieżne bezkręgowce, wśród których wyróżnia się tęcznik liszkarz, szybko zwiększający swą lic/ehnosć na terenach graJa-cyjnych, zawadzik zbrojowicc. mrówka rudnica i mrówka cmawą. grzcbaczowatc. paiąki

Tabela 8.7

Ciężar poczwarek brudnicy mniszki i płodność samic

Stadium gradacji	Masa ciała poczwarek (samic)		Liczba składanych iai
	maks.	przeć. mm.	maks	przeć	mm.
1. II	0,9-1,0	0,7-0.8	600-630	420-520
III	-	05-0,6	-	250-350	-
IV	-	0.3-0.4 0.2		100-170