29253 s gli5

Rys. 6.4. Sufozją jako przyczyna przechyłki budowli: 1 - pierwotne zwierciadło swobodne wody podziemnej, 2 - zwierciadło wody podziemnej obniżone wskutek pompowania wody z wykopu, 3 - zwierciadło wody w wykopie, 4 - trasa cząstek gruntu usuwanych spod budowli, 5 - budowla, 6 - rejon sufozji piasku ze skarpy wykopu, 7 - rejon odkładania piasku wypłukanego

Szczególnie podatne na sufozję są pyłowe grunty makroporowate, czyli lessy, występujące w strefie wyżynnej Polski oraz na przedpolu Sudetów i Karpat. Na Niżu Polskim proces sufozji rozwija się przeważnie na obszarach związanych z osadami pochodzenia limnoglacjalnego, a częściowo kemowego. Proces ten zaznacza się szczególnie w obrębie zboczy, gdy istnieją sprzyjające warunki do spiętrzania wód podziemnych, powodują zwiększania spadku hydraulicznego oraz prędkości wody przesączającej się przez grunt.

Na rozwój sufozji poważny wpływ ma człowiek. W efekcie awarii sieci wodociągowo-kanalizacyjnej następuje sztuczne zwiększenie dopływu wody w podłoże, przez które zaczyna ona szybko filtrować, wymywając z gruntu drobne składniki szkieletu gruntowego. W wyniku wprowadzania w podłoże głębokich fundamentów następować może sztuczne spiętrzanie wód podziemnych i zwiększenie ich spadku hydraulicznego, towarzyszy temu podziemne rozmywanie szkieletu mineralnego gruntów,

Proces sufozji rozwija się też W podłożu zbudowanym z drobnych piasków, gdy prowadzone są zabiegi związane z obniżaniem zwierciadła wody podziemnej. W wyniku intensywnego wypompowywania wody z wykopu lub studni wynoszone są na zewnątrz również drobne ziarna mineralne, co powoduje rozrzedzenie podłoża gruntowego.

Kurzawka i przebicie hydrauliczne

Znajdująca się w warstwach zbudowanych z piasków drobnych lub pylastych woda i| podziemna o zwierciadle napiętym.wywoływać może zjawisko kurzawki czyli upłynnienia gruntu. Proces ten rozwija się, gdy podziemne wody naporowe (pod ciśnieniem) przerwą znajdującą się w ich stropie warstwę gruntu nieprzepuszczalnego i wypłyną do miejsc odciążonych (np. wykopów fundamentowych, tuneli, chodników podziemnych). Zjawisko to rozwijać się może również, jeżeli w efekcie podwyższonego ciśnienia wody powierzchniowej w sztucznym zbiorniku, następuje zwiększona jej infiltracja pod przegradzającą ją zaporą. Wypływająca po drugiej stronie zapory woda wraz z rozmytym gruntem powoduje rozrzedzenie podłoża. Jest to określane jako przebicie hydrauliczne (rys. 6.5) powodujące katastrofalne awarie zapór.

Schemat przebicia hydraulicznego podtoża w wyniku spiętrzenia wody powierzchniowej jazem

Schemat zatapiania i podtapiania terenów budowlanych

Rys. 6.5. Przykłady gawisk geodynamicznych w podłożu gruntowym wywołanych spiętrzeniem wód

powierzchniowych

69