32563 przedsiebiorczosc3

w ijusptłuatce rynkowai

Jw %)

Zmiany PKB w Polsce w latach 1995-2004 w odniesieniu do roku poprzedniego (rok poprzedni • 100%)

2002    2003 2004 rok

Czynniki wzrostu gospodarczego

W zrost gospodarczy danego kraju zależy od zasobów czynników produkcji. takich jak kapitał, ziemia, surowce i praca oraz od efektywności ich wykorzystania.

IdMywnotC

kapitału

Ważnymi czynnikami wzrostu gospodarczego są: kapituł, ziemia i surowce. Przez kapitał należy rozumieć narzędzia, maszyny i urządzenia produkcyjne oraz budynki i hale produkcyjne. Wzrost ich liczby podnosi zdolności wytwórcze gospodarki. Zwiększenie Liczby maszyn i fabryk wymaga jednak inwestycji. Nie zawsze wzrost inwestycji i budowa nowych zakładów przemysłowych przyczyniają się do wzrostu gospodarczego. Świadczą o tym doświadczenia polskiej polityki gospodarczej z lat siedemdziesiątych, gdy ogromne nakłady inwestycyjne przeznaczono na rozbudowę nierentownych obecnie działów gospodarki, na przykład hutnictwo. Dla wzrostu gospodarczego większe znaczenie ma efektywność kapitału, czyli zdolność wykorzystania istniejących już zasobów kapitałowych. Wzrost gospodarczy, zwłaszcza w krajach rolniczych, można uzyskać, zwiększając powierzchnię upraw. Jednak lepszym sposobem jest wprowadzenie bardziej wydajnych metod produkcji rolnej, na przykład dzięki nawożeniu, nowym odmianom roślin, nowym rasom zwierząt hodowlanych. Wzrost gospodarczy można osiągnąć także przez zwiększenie wydobycia surowców. Jednak biorąc pod uwagę, że na ogół mają one charakter nieodnawialny, ten sposób jest mało efektywny w dłuższej perspektywie.

1 zwiększenie zatrudnienia I wydajności

pracy

Kolejnym czynnikiem wzrostu gospodarczego jest zwiększenie zatrudnienia i wydajności pracy. Chociaż wzrost zatrudnienia przyczynia się do wzrostu produkcji, jednak nie jest to efektywny czynnik. Zazwyczaj wzrost produkcji jest wolniejszy, niż wynikałoby to ze wzrostu liczby zatrudnionych w gospodarce. Zdecydowanie lepsze rezultaty daje wzrost wydajności pracy. Zależy on między innymi od postępu naukowo-technicznego (nowe rozwiązania techniczne, lepsza organizacja pracy, wyższe kwalifikacje pracowników) oraz skutecznego funkcjonowania systemu bodźców ekonomicznych (motywacyjny system wynagrodzeń).

Jednym z wa, - ,; li czynników wzrostu gospodarczego jest postęp imukowo-tcdinu,c/yli lukie zmiany techniczne i organizacyjne, które powodują po«in„ ,i₍ nie efektywności produkcji. Nowe rozwiązani!) przyczyniają się di >i nia kosztów produkcji, na przykład przez stosowanie technologu ncrgooMczędnych. W hardziej wydajny sposób wykorzystywane są również zasoby surowcowe, na przykład nowe technologie przeróbki roj \ naftowej uniożliwiaj:| uzyskiwanie z niej związków siarki, z których produkuje się kwas siarkowy. Nowoczesne technologie informatyczne znacznie ułatwiają przepływ i wykorzystanie informacji, co pozytywnie wpływa na zarządzanie firmami i współpracę między nimi. Postęp techniczny podnosi również wydajność pracy.

postęp

naukowo-

•techniczny

Przedstawione czynniki produkcji można podzielić na ekstensywne i intensywne Pierwsze polegają głównie na ilościowym rozwoju czynni ków produkcji, na przykład zakupie maszyn, budowie nowych fabryk, zwiększeniu powierzchni upraw, zwiększeniu wydobycia surowców, zwiększeniu zatrudnienia. Czynniki intensywne to przede wszystkim efektywne wykorzystanie istniejącego kapitału przez stosowanie innowacji i nowych technologii, wdrażanie intensywnych sposobów produkcji w rolnictwie oraz zwiększenie wydajności pracy. Intensywne czynniki wzrostu gospodarczego są korzystniejsze w dłuższej perspektywie,

Granice wzrostu gospodarczego

wyczerpanie

zasobów

surowcowych

Ziemi

Stały wzrost gospodarczy niewątpliwie przynosi korzyści mieszkańcom danego kraju (podniesienie stopy życiowej, spadek bezrobocia). Wzrost len nie przebiega jednak bez przeszkód: istnieją bariery, które mogą zahamować jego tempo. Jedną z nich jest groźba wyczerpania zasobów surowcowych Ziemi. Wzrost gospodarczy powoduje zwiększanie się zapotrzebowania na takie surowce jak: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, rudy metali. Ich zasoby są ograniczone i w końcu zostaną wyczerpane. W jednym / raportów z 1972 roku eksperci przewidywali wyczerpanie części surowców do około 2070 roku. Jednak obecnie duże nadzieje wią/c się z postępem naukowo-technicznym. Nowe technologie. wykorzystujące odnawialne źródła energii (elektrownie wiatrowe i wodne, energia geotermiczna i słoneczna), pozwalają zmniejszyć zużycie tradycyjnych surowców energetycznych.

degradacja

środowiska

naturalnego

Najdotkliwszym skutkiem, a równocześnie barierą wzrostu gospodarczego jest degradacja środowiska naturalnego. Rozwój przemysłu i infrastruktury (dróg. szlaków kolejowych, sieci wodno-kanalizacyjnej i energetycznej) narusza delikatną równowagę w przyrodzie. Zanieczyszczenie atmosfery powoduje między innymi powstawanie kwaśnych deszczy, które zabijają plankton w oceanach, przyczyniają się do degradacji gleby oraz niszczą zabytki. Jest również przyczyną licznych chorób układu oddechowego i skóry. Ocieplenie klimatu (efekt cieplarniany) juz teraz pociąga za sobą poważne skutki, jak nasilenie się zjaw iska burz tropikalnych. Usuwanie następstw degradacji środowiska związane jest