32878 IMGW13 103

do wiedzy współczesnej, mówili głównie (choć nie wyłącznie) o wiedzy objaśniającej zjawiska techniczne i makrospołeczne w cywilizacji XX wieku. Schulz natomiast — i cała krytyka lat trzydziestych — przez nazwę „wiedza współczesna" rozumieli wiedzę o człowieku jako konkretnej jednostce. Ta różni ca jest osią zmian świadomości literackiej okresu międzywojennego.

I. \VvwtvviEOZi mi:i*narracvjm; i straw,usmgmtii

W rozdziale poprzednim omówiłem wzajemne relacje między symbolistycznymi i awangardowymi wątkami sformułowanej estetyki Brunona Schulza. Nie trudno je także odnaleźć w poetyce immanentnęj prozy tego pisarza. W tekstach autora Sklepów cynamonowych stały się one składnikami specyficznej strategii komunikacyjnej, ta zań powodem drastycznie zróżnicowanego odbioru twórczości tego pisarza przed rokiem 1939, o czym piszę w dalszej kolejności.

We wszystkich utworach Schulzowskiej „prozy" elementy założeń symboliBtyczno-awangard owych występują na dwóch poziomach. Po pierwsze pojawiają się jako specyficzne formuły metatekstowe (metanarracyjne), po drugie modelują takie aspekty tekstu, jak styl, motywy i płaszczyznę semantyczną. Są jednocześnie składnikami informacji implikowanych, jak i tematyzowanych w tekście²⁷. Wiąże się to ze specyfiką roli narratora w „prozie” Schulza, która raz jest identyczna z rolą bohatera uwewnętrzniowego w święcie przedstawionym, innym razem ujawnia czysto opowiadawczy charakter. Ta stała oscylacja ról narratora ujawnia się tez w jego monologu przemieszczającym się między konwencją opowiadania z perspektywy dziecka-bohatera a konwencjami eseistycznych rozważań narratora .dorosłego”. Formuły metanarracyjne pełnią funkcję ujawnianych w narracji zasad poetyki. Są one bowiem dokładnie takie same jak te, które wyodrębniałem z „zapisków” i listów Schulza. Tworzą jakby inne opracowanie tych reguł, które Schulz analizował w recenzowanych przez

³¹ Rozróżnienie to wprowadził* A Okopień-Sławińska w artykule Relacje etehoue w liUrockiejkomamkocjt. Iw zbiorze:! Problemy teorii literatury, t. 2. red II Markiewicz. Wrocław 1976, *. 31-35, przedr w. Semantyko wypowiedzi poetyckiej (Prelumnana). Wrocław 1985. s. 84-98.