29453 s02 (4)

Samolot Jak-10 w locie.

na zlecenie rządowe biuro Jako wlewa zapoczątkowało prace projektowe nad samolotami myśliwskimi Jak-1, Jak-7, Jak-9 oraz Jak-3. Do końca wojny wykonano ich 36 tysięcy, a Jak-3 był zaliczany do najlżejszych i najlepszych myśliwców drugiej wojny światowej w swojej klasie. W tym czasie powstał także lekki bombowiec i transportowy Jak-6.

Po zakończeniu wojny zespół Jakowlewa projektował samoloty myśliwskie o napędzie odrzutowym: Jak-15, Jak-17, Jak-23, wielozadaniowe Jak-25 i Jak-28, eksperymentalny Jak-1000 i inne. Opracowano też lekkie samoloty wielozadaniowe Jak-12, szkolne i akrobacyjne Jak-18, treningowe Jak-11 i Jak-200, szybowiec desantowy Jak-14, odrzutowy szkolno-treningowy Jak-30, akrobacyjny Jak-32, pionowego startu Jak-36, śmigłowce Jak-100 i Jak-24. Powstały też samoloty pasażerskie Jak-8, Jak-16, Jak-40 i Jak-42. W latach 1934—1980 przemysł ZSRR wyprodukował około 70 tysięcy Jaków różnego typu, w tym około 45 tysięcy bojowych. Pozostałe to samoloty szkolno-treningowc.

Generalny Konstruktor A. S. Jakowlew jest znanym konstruktorem lotniczym nie tylko samolotów wojskowych, ale również jednym z nielicznych w dziedzinie lotnictwa cywilnego. W latach 1940—1946 pełnił -funkcje zastępcy ministra przemysłu lotniczego ZSRR. Ma stopień generała-pułkownika, profesor, doktor nauk technicznych. Jest członkiem-korcspon-dentem Akademii Nauk Związku Radzieckiego. Autor wielu książek z dziedziny lotnictwa.

HISTORIA ROZWOJU

SAMOLOTU

Pierwszymi samolotami zaprojektowanymi przez A. S. Jakowlewa były samoloty sportowe: A1R-J, jego modyfikacja AIR-2 oraz AlR-3 i jego rozwinięcie A1R-4. Dlaczego Jakowlew swoje samoloty oznaczał symbolem AIR? Otóż pierwszy swój samolot AIR zaprojektowany podczas studiów w 1927 r. Jakowlew nazwał początkowo WWA-3 (Wojenno-Wozdusznaja Akadcmija). W tym samym roku zmienił oznaczenie na AIR dla uczczenia pamięci A. I. Rykowa — przewodniczącego organizacji lotniczej OSOAW1A-CHIM, który zginął w katastrofie lotniczej. Oznaczenie to otrzymywały samoloty Jakowlewa do 1940 r.₍ to jest do chwili wprowadzenia w lotnictwie radzieckim systemu oznaczania samolotów symboliką pierwszych liter nazwiska konstruktora.

Na początku lat 30-tych Ministerstwo Lotnictwa

Cywilnego opracowało założenia i wymagania dla lekkiego samolotu mogącego obsługiwać lokalne linie pasażerskie oraz wykonywać inne zadania. Projektowanie samolotu powierzono Jakowlewowi, który w tym czasie ukończył akademię lotniczą i podjął pracę w zakładach imienia Mienźińskiego. Mając już pewne doświadczenie w budowie samolotów, konstruktor zorganizował zespół współpracowników i przy wydatnej pomocy OSOAWIACHIM-u rozpoczął pracę nad samolotem, który otrzymał oznaczenie AIR-5. Pierwszy lot na A1R-5 wykonał pilot-oblatywacz J. I. Piontkowski w listopadzie 1931 r. Następnie samolot poddano próbom w Naukowym Instytucie Doświadczalnym Ministerstwa Lotnictwa, które ukończono w kwietniu 1932 r.

AIR-5 był cztcromięjscowym, jednosilnikowym gómopłatem konstrukcji mieszanej: kadłub spawany z rur stalowych, kryty w przedniej części blachą duralową, a w tylnej płótnem. Drewniane skrzydła kryte płótnem i podparte dwoma zastrzałami. Samolot posiadał podwozie o złożonej dwustopniowej amortyzacji. Produkcji seryjnej AIR-5 nie podjęto wobec braku silnika odpowiedniej mocy [samolot latał z silnikiem amerykańskim Wright J4A Włarlwind o mocy 147 kW (200 KM)]. W produkcji masowej znajdował się wówczas silnik M-l 1 o mocy 73,5 k\V (100 KM) jtosowany na samolocie U-2 (Po-2).

Aby wyjść z trudnej sytuacji, zespół Jakowlewa przystosował płatowiec AIR-5 do silnika M-ll, zmniejszając jednocześnie ilość miejsc do trzech — tak powstał AIR-6 „latająca taksówka”. W latach 1934—1936 przemysł lotniczy Związku Radzieckiego wyprodukował 468 samolotów AIR-6, w tym 20 w wersji sanitarnej. AIR-6 był użytkowany jako samolot pasażerski, pocztowy, sanitarny i dyspozycyjny.

W sierpniu 1934 r. redakcja „Prawdy” i OSO-AWIACHIM zorganizowały przelot propagandowy czterech AIR-6 na trasie Moskwa—Irkuck—Moskwa. Odległość 4263 km samoloty pokonały bez awarii w czasie 35 godzin, potwierdzając swoje wysokie walory techniczne. Zbudowano też wariant AIR-6 na pływakach — AIR-6 A, nie produkowany seryjnie, na którym pilot J. W. Piśmiennyj w maju 1937 r. ustanowił światowy rekord odległości lotu w klasie lekkich wodnosamolotów, przelotem 1997 km z Kijowa do Batumi.

W końcu lat 30-tych i na początku 40-tych biuro konstrukcyjne Jakowlewa pracowało nieprzerwanie dla potrzeb frontu. Z tego okresu pochodzą samoloty myśliwskie Jak o doskonałych własnościach technicznych i pilotażowych, produkowane w dużych seriach. W 1944 r., nie przerywając prac nad myśliwcami, rozpoczęto projektowanie lekkiego samolotu wielozadaniowego o lepszych własnościach technicznych od AIR-6.

Miał on pełnić zadania jako samolot łącznikowy, sztabowy dla potrzeb frontu, pocztowo-pasażerski na liniach lokalnych AEROFŁOTU i szkolny w aeroklubach. Według założeń konstrukcyjnych samolot miał mieć prostą czteromicjscową kabinę, zmechanizowane skrzydła, prostą technologicznie konstrukcję z materiałów krajowych, seryjnie produkowany lekki silnik i dobre własności lotne. Analizie poddano projekt budowy dolnoplata z chowanym podwoziem i gómopłata ze stałym podwoziem. Przy podobnych założeniach i takiej samej mocy silnika