34329 Obraz
7 (9)

Polacy, widząc ogromne straty i niekorzystną sytuację polityc:/ ni« swego kraju, a także głód i drożyznę w obozie, postanowili przed su; wziąć kroki w celu zawarcia ewentualnego pokoju, i dnia 13 księżyt .1 zil-kade (19 września) wysłali do hospodara Iflaku⁴³ chorągiew zln żoną ze stu ludzi. Wówczas pogłoska bliskiego przymierza roze,s.d,i się po muzułmańskim obozie. Tymczasem dnia 14 tegoż miesiiicn trzydzieste pierwsze działo dotarło z odsieczą Kantemirowi, klńi \ oblegał oddział nieprzyjacielski w pobliskim miasteczku w miejscu, gdzie niewierni pozostawili swe wozy z żywnością. Husejn-pas/a, prowadzący oddział artylerii, plądrował i palił wspomnianą osadę; po czym z powrotem wrócił do obozu. W końcu dnia 20 księżyca /.il kade (26 września) poselstwo złożone z kilku ważniejszych rang;] niewiernych przybyło do taboru muzułmanów z postanowieniem, że poddadzą się z pokorą rozkazom padyszacha, byleby ich zbrodnie 1 bunt podniesiony przeciw niemu łaskawie zostały wybaczone. Sułtan wspaniałomyślnie przystał na podpisanie pokoju na warunkach trak

tatu zawartego za czasów Sulejmana.

Hasan-Beyzade następną czyni uwagę względem przebiegu tej wojny: gdy Karakasz padł śmiercią niepotrzebną z winy Husejna, muzułmanie w owym dniu ponieśli ogromne straty, zarówno wśród wojowników, jak i wśród dobytku. Wojsko przejęte smutkiem i obu rzone na dowódców, ostygło w zapale i odtąd nie chciało już więce j ze zwykłą dzielnością szturmować taboru przeciwników. Na powszechne niezadowolenie miały również wpływ zbyt małe nagrody, jakimi obdarowywano przynoszących głowy niewiernych lub tych, którzy prowadzili na postronkach pojmanych niewolników. Aga Drzwi Szczęśliwości⁴⁴ i Husejn-pasza, ówczesny wezyr, byli twórcami planu tej wyprawy i odpowiedzialność za wszystkie nieprzemyślane posunięcia spoczywała na nich. Kiedy Delawer-pasza zajął miejsce Husejna, popełnił jeszcze więcej błędów i nie podjął żadnej decyzji, którą by dyktował zdrowy rozsądek. Zaś Mirza-Kantemir-ten służył na wojnie z całą gorliwością, walecznie krew przelewał w sprawie muzułmanów, choćby wtedy, gdy nocą rozgromił cały od-

⁴³    Wołoszczyzna.

⁴⁴    Naczelnik sułtańskiego haremu.

8 zil-kade (14 września). Z rozkazu padyszacha przedsięwzięto piąty szturm walny. Wszystkie piesze i konne roty stały w pełnej gotowości naprzeciwko taboru aż do godziny czwartej po południu, kiedy to rumilskie zaciągi oraz chan ze swoimi Tatarami ruszyli do ataku. Dwa razy tak bliskie było zdobycie nieprzyjacielskiego taboru, że już pojmowano jeńców z okopów przeciwnika, niestety niedołężne działanie janczarów prawie z rąk wyrywało nam zwycięstwo, a nadchodząca noc uniemożliwiała dalsze działanie. Nazajutrz, w nagrodę za swą waleczność, chan tatarski otrzymał wspaniałe futro.

Dnia 10 księżyca zil-kade (16 września) ciemna mgła napełniła widnokrąg; ziemia pokryła się śniegiem i czuć już było początki północnego zimna.

11 zil-kade (17 września) sułtan kategorycznie zarządził zdobycie wrogiego taboru. Wszystkie bez wyjątku pułki wystąpiły pod bronią do szturmu; wolonterzy pierwsi uderzyli na okopy niewiernych, rozpoczyna się gwałtowna bitwa. Polacy całą siłą wyszli w pole, dali odpór nacierającym i z powrotem wrócili do obozu, jednak Tatarzy chańscy zdołali im zabrać około czterdziestu niewolników, zaś kilkunastu ludzi utonęło w nurtach rzeki. Wojsko powróciło do namiotów i ten szósty atak nie przyniósł więcej pożytku niż pozostałe. W dodatku tym razem straciliśmy znacznie więcej ludzi i koni, nie mówiąc już o ogromnej liczbie rannych wojowników.

Następnego dnia wezyrowie zostali zwołani na naradę do namiotu padyszacha, na której podjęto postanowienie nowego szturmu. Sułtan oświadczył wyraźnie, iż nie odjedzie stąd, dopóki tabor niewiernych nie zostanie zdobyty. Jeśli zaś zajdzie taka potrzeba - stwierdził sułtan - tu, pod tym namiotem, zimować będę. Zatem - mówił - znacie mą wolę i stosownie do niej działajcie. Zapowiedziano więc wojsku, że oblężenie przeciągnie się jeszcze trzydzieści dni. Tymczasem Nured-din, sułtan tatarski⁴², wybrał się w celach rabunkowych na ziemię przeciwników i przyprowadził stamtąd szczęśliwie około stu tysięcy niewolników. Tym sposobem brańcy byli kupowani w

obozie za bezcen.

⁴² Wśród Tatarów synowie panującego chana nosili tytuły sułtanów.

34