35623 skanuj0041 (109)

krzywej, i pod koniec postępy są coraz mniejsze — krzywa przestaje wzrastać, materiał został opanowany lub nawyk wytworzony (rys. 16). Jest to tzw. klasyczna krzywa uczenia się.

Często krzywa od razu szybko wzrasta, a następnie przy powolnych przyrostach podnosi się stopniowo aż do osiągnięcia wyrównanego poziomu wykonania w kolejnych końcowych próbach. Kiedy brak jest początkowych, powolnych przyrostów, zakłada się, że mamy do czynienia z czynnością, która była już uprzednio ćwiczona i ze krzywa uwidacznia po prostu dalsze etapy uczenia się, (por. rys. 17a). Tak się dzieje przy nabywaniu wielu nawyków ruchowych i werbalnych, gdyż podstawy tych czynności zostały już opanowane w dotychczasowym doświadczeniu jednostki.

W zależności od tego, jaką zmienną zależną wybierzemy do prezentacji efektów uczenia się, krzywa przybierze różny kształt. Jeśli zmienną tą będzie nabywanie wprawy, mierzone liczbą wykonanych czynności czy zapamiętanych elementów w kolejno stosowanych próbach, to krzywa ma kształt rosnący; jeśli będzie ona przedstawiać liczbę popełnianych błędów czy czas wykonywania czynności, to wykres krzywej będzie malejący (por. rys. 17a i b).

Rys. 17. Przykłady krzywych uczenia się. a) krzywa narastania wprawy, b) krzywa malejącej liczby błędów lub malejącego czasu wykonania. (Według: W. Budohoska i Z. Włodarski, 1 970,

s. 74)

Zdarza się czasem, że nawyk lub umiejętność są nabywane jakby etapami i krzywa uczenia się jest wówczas schodkowa (por. rys. 18). Po pierwszym zatrzymaniu się wzrostu krzywej następuje zmiana techniki uczenia się, co wpływa na poprawę wyników aż do ponownego opanowania tego etapu czynności (drugie zatrzymanie) itd. Tak dzieje się np. przy nauce czytania u małych dzieci. Najpierw dziecko poznaje poszczególne litery, kiedy już je opanuje, korzysta ze zdobytej techniki ich rozpoznawania, nie robiąc dalszych postępów, dopóki nie przejdzie do nowej techniki — rozpoznawania słów. Po okresie ćwiczenia się w tej nowej technice, krzywa uczenia się znów zatrzymuje się itd. Takie zatrzymanie się wzrostu krzywej

139