36501 img938

Ważniejsze różnice	Tabela 5 na poziomie tekstu
Język mówiony	Język pisany
Ponieważ linearność mowy stanowi ciąg nietrwały, teksty mówione operują ogromną ilością różnego typu powtórzeń, łączących elementy tekstu
Przeciętnie mniejszy stopień spójności tekstu, schematyzaeja elementów spó jnośc iowy ch	Przeważnie wysoki stopień spójności
Strukturalne i semantyczne rozluźnienie dłuższych wypowiedzi	Nadmiar organizacji
Mniejszy wybór form gatunkowych	Wielkie zróżnicowanie tych form w języku artystycznym, naukowym, w języku prasy
Daleko idące uzależnienie form po-dawczych tekstu od sytuacji komunikacyjnej
Typ wypowiedzi otwartych	Wypowiedzi skończone, z silnymi sygnałami początku i zakończenia
Przeważnie spontaniczny charakter tekstów	Przewaga tekstów przygotowanych

jł<

w przypadku uwikłania tmowy w działanie, w szybko zmieniające się układy sytuacyjne, redukujące komunikaty werbalne do niezbędnego minimum.

Teksty JM wykazują dużą częstotliwość elementów ekspresywnych, konatywnych oraz fatycznych, JP jest natomiast w większym stopniu referencjalny; rozbudowane teksty pisane uruchamiają wiele operatorów metaitekstowych, a także autotelicznych. W tekstach pisanych zasadą jest nadmiar organizacji. Ważną rolę odgrywają tu znaki interpunkcyjne i rozwiązania graficzne, służące podkreśleniu wartości komunikatywnych i poznawczych tekstów. Tworzą one — jak pisze A. Furdal — „w całości logiczny i przejrzysty układ fomm, za którym kryje się treść podana w sposób doskonalszy, niż by to było możliwe przy pomocy jednowymiarowego ciągu językowego”²⁴.

²⁴ A. Furdal: Językoznawstwo otwarte..., s. 98. Autor książki słusznie podkreśla, iż „Pismo miało być tylko graficznym przedstawieniem i utrwaleniem mowy. W rzeczywistości jednak stworzyło w stosunku do mowy nową jakość. Język

L

54