36895 Obraz
3 (159)

> Deflatora PNB - obejmuje zmiany cen wszystkich wytworzonych w danym okresie dóbr i usług finalnych.

Przy określaniu wielkości inflacji najczęściej operuje się określeniem: roczna stopa inflacji, którą oblicza się ze wzoru⁶:

CPI -CPI

roczna stopa inflacjif=---— • 100%,

h

Gdzie:

CPI — indeks cen towarów konsumpcyjnych, ti - rok dany, to — rok bazowy.

Główne przyczyny inflacji:

a)    Nadmierny popyt,

b)    Nadmierny wzrost kosztów wytwarzania dóbr i usług.

Ad a)

Inflacja popytowa pojawia się wówczas, gdy popyt przekracza zdolności produkcyjne gospodarki. Zaspokojenie potrzeb nabywców przy danym poziomie cen, staje się niemożliwe. Wzrost cen przywraca równowagę między podażą a popytem.

Koncepcja inflacji popytowej opiera się na założeniu, że gospodarka regulowana jest za pośrednictwem mechanizmu rynkowego. Czasami zakłócone jest jego działanie w kwestii wzrostu cen, poprzez celowe działania państwa. Reglamentacja towarów, zakaz podwyżek cen, nie dopuszczają do samoczynnego osiągnięcia poziomu równowagi przez gospodarkę. Zachodzi zjawisko tzw. inflacji ukrytej, czyli występowania nadmiernego popytu pieniężnego przy jednoczesnych niedoborach towarów i usług. Inflacja ukryta ujawnia się w postaci luki inflacyjnej, czyli nie zrealizowanej nadwyżki popytu globalnego nad podażą nierozładowaną przez podwyżkę cen.⁶ Ad b)

Przyczyny tej inflacji umiejscawia się w procesie produkcji, a konkretnie we wzroście kosztów wytwarzania dóbr i usług. Uruchomienie procesów inflacyjnych może nastąpić z przyczyn zewnętrznych (np. podwyżki cen surowców importowanych niezbędnych w procesie wytwarzania) lub wewnątrzpaństwowych.

Czynniki inflacjogenne w Polsce:

» Zewnętrzny szok cenowy w 1990 roku,

» Protekcjonizm handlowy,

» Działalność silnych grup branżowych i wymuszanie przez nie wzrostu dochodów. Dochodzi wówczas do sytuacji, w której wzrost dochodów jest większy niż tempo wzrostu produkcji, co wymaga urealnienia dochodów za pomocą wzrostu cen. Efektem tego typu działań jest uruchomienie tzw. spirali inflacyjnej. Jej istota polega na tym, wzrost płac wywołuje wzrost cen, który z kolei wywołuje kolejny wzrost płac itd.

Obecnie na świecie występuje duże zróżnicowanie wielkości stopy inflacji (np. w 1990 roku w Argentynie stopa inflacji wynosiła 205, a w Japonii 3,1).

Ze względu na jej wysokość wyróżniamy następujące rodzaje inflacji:

Pełzająca - to powolna, łagodna inflacja jednocyfrowa. Jej efekty poddają się kontroli i są znikome,

Krocząca - wymyka się spod kontroli, ma tendencję przyspieszania tempa swojego wzrostu,