252
Rysunek 8.173
Zespól błonkoskrzydłych Hymenoptera pasożytujących na korniku drukarzu Ips lypographus L.:
L - larwa. P - poczwarka, I - imago (wg Klausnitzera i Forstera. 1964)
Skłonność do masowych pojawów wyzwoliła szereg gradacji komika drukarza o ogromnej skali zasięgu i dynamice ataku. I tak w latach 1869-1875 w Lcsie Czeskim ścięto 2.7 min m' drzew zaatakowanych przez komika drukarza i wyłożono 3 min pułapek przeciwko temu szkodnikowi. W latach 1881-1883 w górach Harcu ścięto 2.5 min sztuk świerków, które uschły po zaatakowaniu przez komika drukarza i gatunki towarzyszące. W roku 1922 w Puszczy Białowieskiej wyłożono 163 590 pułapek na I generację i 57 980 pułapek na II generację komika. Podczas występującej w Środkowej Europie gradacji kornika drukarza w lalach 1940-1951 wycięto łącznic 30 min m' zaatakowanych drzew. W tym czasie, tj. w latach 1945-1948. w Polsce wycięto w Żywieckicm, Sudetach. Pieninach. w Bialostockicm oraz na Warmii i Mazurach drzewostany świerkowe na powierzchni 100 tys. ha (rys. 8.174). W górach gradacje kornika drukarza są często inicjowane przez opieńkę, która atakuje drzewostany świerkowe wprowadzane w reglu dolnym na miejsce drzewostanów jodłowo-bukowych lub drzewostany wyhodowane z. nasion obcego pochodzenia W Sudetach silne wiatry, tzw. feny. a w Karpatach wiatry halne dają początek wiatrów ałom i osłabieniu systemów korzeniowych drzew, co natychmiast wywołuje gradację kornika drukarza. Wreszcie na Warmii i Mazurach zakłócenie poziomu wody gruntowej, zwłaszcza na zasobnych siedliskach przy nieprzepuszczalności gleb na glinie zwałowej, powoduje narażenie płaskiego systemu korzeniowego świerka na brak lub nadmiar wilgoci, rozwój huby korzeniowej lub opieńki, a następnie gradacje komika drukarza. Często gradacje komika drukarza następowały tu na dużych obszarach także po gradacji brudnicy mniszki.
Kornik zrosłozębny Ips dupUcutus Sahib Pierwsza rójka przypada na koniec kwietniu i początek maja (rys. 8.175). W starszych drzewostanach zasiedla górną część
Rysunek 8.174
Zrąb zupełny w drzewostanie świerkowym zniszczonym przez brudnicę mniszkę i komo drukarza ize zbiorów Katedry Ochrony Lasu i Ekologii SGGW)
f <
A B
Rysunek 8.175
Kom* zrosłozębny Ips dupliailus Sahib - ścięcie pokryw (wg Nunber-ga. 19641 A - samiec. B samica
strzały o cienkiej korze, w drzewostanach młodszych może występować na całej jej długości. Zasiedla też grubsze gałęzie. Żerowisko podobne jak u komika drukarza. ale chodniki macierzyste węższe, ok. 2 mm szerokości. krótsze, długości do 10 cm. w początkowym przebiegu lekko faliste (rys. 8.176). Przy sprzyjających warunkach pogodowych w lipcu i sierpniu może w> stąpić druga rójka (młodych chrząszczy). W ciągu roku jest więc jedna lub dwie generacje, a także generacje siostrzane. Zimuje postać dorosła.
Występuje w Europie Środkowej i Północnej oraz na Syberii. W Polsce ma istotne znaczenie jako szkodnik świerka w północno-wschodniej części kraju Mniej liczny i bez większego znaczenia na pozostały ni obszarze kraju. Wyjątkowo spotykany na sośnie.