37247 IMG12 (6)

322

olchowca prowadzi się przy u/yciu insektycydów kontaktowych z grupy pyrctroidów luh fosforoorganicznych. Larwy krytoryjka olchowca można zwalc/ac pr/c/ wycinanie i pak nic zasiedlonych pędów lub chemicznie, podobnie jak w plantacjach wikliny.

8.12. Szkodliwe owady na brzozie i na plantacjach brzozowych

8.12.1. Warunki powstawania szkód

Brzoz.a jest cennym gatunkiem drzewa, gdyż w odpowiednich warunkach wzrostu i pielęgnacji daje szybko wartościowy surowiec sklejkowy oraz drew no o różnorodnym zastosowaniu w galanterii i budownictwie. Nie zawsze właściwie wykorzystywana w produkcji leśnej znalazła większe perspektywy w uprawie plantacyjnej oraz w strefach oddziaływania przemysłu i tam bywa przedmiotem szczególnej ochrony z uwagi na jej dość du/j tolerancję na zanieczyszczenia.

Najgroźniejszymi szkodnikami brzozy są oglodck brzozowiec, przeziemik olchowicc (w plantacjach) i plamkówki (jeśli drewno przeznaczone jest na sklejkę). Licznie mogą występować opiętek zielony - Agritus viridis L. i opiętek brzozowy - Agrilus bctuleli Ratz., trociniarka czerwicą oraz wtórne szkodniki techniczne drewna - bucz. drwalnik znaczony, rytcl pospolity, nieparek pospolity, drwalniczck Sakscsena. Charakterystyczne szkody polegające na obrączkowym ogry zaniu pędów / kory powoduje na brzozie szerszeń pospolity (skośne, wąskie, regularne obrączki) i bryzgun (nieregularne i szerokie obrączki).

Liczne są leż szkodniki liści będące przeważnie polifagami jak brudnica nieparka, pię-dzik przedzimek. zimowiak ogołotniak. narożnica zbrojówka. znamtonówka tamiówka luh gatunki preferujące brzozę, jak wlochacz nabrzozak. zwijacz czarny, bryzgun brzozowiec. W drzewostanach, gdzie brzoza występuje w domieszce, nie przynoszą one większych szkód, groźniejsze mogą być w plantacjach.

8.12.2. Przegląd niektórych gatunków żerujących na brzozie i metody ich zwalczania

Narożnica zbrojówka - Phalera hucepluilu L. Roi się w maju i lipcu. Gąsienice pierwszego pokolenia żerują w czerwcu i lipcu. drugiego pokolenia - od sierpnia ilu października. Początkowo gąsienice żerują wspólnie, a dopiero w dwóch ostatnich stadiach larwalnych rozchodzą się po drzewie. Przepoczwarczenie następuje w glebie. Zimują, nawet dwukrotnie, poczwarkt II pokolenia, a z uwagi na diupuuzę osobników, także i część poc/w arek I pokolenia. Narożnica zbrojówka jest polifagicm. Zwalczać ją można insektycydami kontaktowymi, najlepiej w pierwszych stadiach larwalnych.

Oglodck brzozowiec - Scolylus ralzehurgi Jans. Roi się w czerwcu i lipcu. Atakuje drzewa rosnące w miejscach nasłonecznionych. Chodniki macierzyste proste, równolegle do wtókicn, osiągają długość H-10 cm. szerokość 3.5-4 mm. Ich obecność sygnalizują widoczne na powierzchni kory. usytuowane w rzędach, duże otwory wentylacyjne. Chodniki larwalne osiągają długość 20 cm (rys. X.260). Zimuje larwa. Przepoczwarczenie następuje na wiosnę w korze, (jcncracja jest więc jednoroczna. Oglodck brzozowiec atakuje obok drzew osłabionych także brzozy nic wykazujące oznak osłabieniu. Żer poslępują-

ń

Rysunek 8.260

Oglodek brzozowiec Scolytus raneburgi Jans Zer na wewnetrz-ne| stronie kory (wg Nunberga. 1964)

cy od wierzchołka korony w dół prowadzi do usychania drzew. Zwalcza sic przez ścinanie i korowanie drzew opanowanych.

8.13. Szkodliwe owady w uprawach i drzewostanach bukowych

8.13.1. Ogólna charakterystyka szkód

Buk jest jednym z najważniejszych gatunków lasotwórczych w Polsce, a rozlegle drzewostany bukowe zajmują znaczne powierzchnie w górach, w reglu dolnym, szczególnie w Bieszczadach, a także na nizinach - zachodniej i północnej części kraju. m in. na Pomorzu Zachodnim i na Warmii.

Duże zróżnicowanie warunków geograficznych i ekologicznych wzrostu drzewostanów hukowych powoduje, że drzewo to jest zasiedlane przez bardzo w iele gatunków roślinożernych owadów, czasem o lokalnym charakterze występowania. Mimo to buczyny nic nalcż.ii do obszarów objętych szczególną troską ochrony lasu. Wynika to ze znacznej odporności buczyn na Zer foliofagów. z braku tendencji wielu foiiofagów do masowych pozwów w tym środowisku, braku groźnych kambiofagów oraz z uwagi na niską cenę drewna bukowego w przeszłości i związane z tym niedocenianie szkód ze strony szkodników technicznych.

Najliczniej na buku występującymi foliolagami są piędziki. zimowiaki. szczotec/nica szarawka. widlogonka hukowa, a więc gatunki polifagiczne. Spośród monofagów wyróżnia się liczebnością skoczonos bukowicc i gamusznica bukowa. Niekiedy, szczególnie na Pomorzu i Warmii, buczyny są atakowane przez brudnicę mniszkę, a na Roztoczu przez brud nicę nieparkę.

Do licznych, wtórnych szkodników huka. których znaczenie wzrasta po ostrych z-mach oraz gdy nagle nastąpi silne nasłonecznienie wnętrza drzewostanów huków u h, iuIc żą: opiętek zielony - niekiedy groźny w młodych drzewostanach bukowych. zr.|hię:i JęN>-wicc, ściga dębowa (= płaskowiak zmiennik), zasiedlające z reguły materiał ścięty k: a z uwagi na niebezpieczeństwo pękania drewna nie jest korowany; roztoc/ck bukowicc v rujący pod korą pni i grubych gałęzi; chcłmik bukowicc zasicdlająo cienkie e.ilę. u 8.261,8.262).

Groźnymi szkodnikami technicznymi drewna bukowego ściętego i po . .uwior. ■ w lesic, zwłaszcza w miejscach wilgotnych, jest rytcl pospolity. Jrwalmk huków i drwalnik znaczony.

Wiele gatunków knmbio- i ksylofagów zasiedla buki obumierające i ohumailc iw