37375 skanowanie0001 (213)

ANNA BURZYŃSKA

Kulturowy zwrot teorii

Jeszcze nie tak dawno temu, bo w 1997 roku, literaturoznawca amerykański Jonathan Culler w jednym z rozdziałów wydanej właśnie książki przywoływał dowcip rysunkowy sugerujący, że uprawianie teorii jest gorsze nawet od terroryzmu¹. Sugestia ta obrazować miała przede wszystkim zjawisko przysłowiowej już niechęci do teorii literatury, a odwoływała się zwłaszcza do doświadczeń, by tak rzec, ekstremalnych - albo do czasów powojennego strukturalizmu francuskiego (kiedy to teoria postrzegana była jako dyscyplina kostyczna i bezduszna - główne źródło intelektualnego terroryzowania literatury) albo też do poczynań ortodoksyjnych hermeneutyk, które w ocenie przeciwników teorii nastawione były przede wszystkim na ograniczanie swobody interpretacji. Czasy te zapewne najbardziej wymownie i najzupełniej poważnie podsumował jeden z najsłynniejszych filozofów ponowoczesnych - Jean-Francois Lyotard

1

Zob. na ten temat J. Culler, Co to jest literatura i czy pytanie to ma jeszcze jakiekolwiek znaczenie?, w: tenże, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. M. Bassaj, Warszawa 1998, s. 25.