37785 Rozdział Pomaganie pacjentowi w wykonywaniu czynnosci8

11.4

Zasady postępowania przy udzielaniu pacjentowi pomocy w czynnościach życia codziennego

Zdzisława Szadowska-Szlachetka, Krystyna Jewsiejczyk

Pielęgniarka opiekuje się pacjentem w różnym wieku i różnym stanie zdrowia. Pełni ona swoje funkcje zawodowe zarówno w domu pacjenta, jak też w instytucjach opiekuńczych (np. dom opieki społecznej) i w instytucjach służby zdrowia. Na podstawie zebranych informacji o pacjencie —jego stanic biopsychospołecz-nym, możliwościach samoopieki, po określeniu wydolności rodziny, a także innych osób mogących świadczyć opiekę nieprofesjonalną określa swoje zadania w zakresie opieki profesjonalnej nad pacjentem.

11.4.1

Pomoc w utrzymaniu higieny osobistej i otoczenia

Zabiegi higieniczne są sprawą osobistą i pacjenci sprawni preferują samodzielne wykonywanie ich w warunkach zapewniających intymność. Jeżeli są one wykonywane w pokoju chorego, należy przed wejściem zapukać, w szpitalu zaś zapewnić warunki intymności, m.in. przez ustawienie parawanu.

O tym, czy pacjent wymaga pomocy w czynnościach higienicznych, decyduje jego stan fizyczny i psychiczny. Niekiedy zabiegi higieniczne są zbyt obciążające i należy je wykonać za pacjenta (np. po zabiegach, po operacjach, po zawale mięśnia sercowego itp.) (patrz podrozdz. 5.7.1.5,5.7.2.10).

Niżej wymienione czynności należy odnieść zarówno do chorych w szpitalu, jak i do osób przebywających we własnym domu. Jeżeli to konieczne, czynności wykonywane przez personel pielęgniarski lub osoby sprawujące opiekę nieprofesjonalną należy odpowiednio modyfikować.

Pacjenci mniej sprawni, zanieczyszczający się bezwiednie, osoby starsze mogą wymagać pomocy przy wykonywaniu czynności higienicznych. Należy pamiętać, że czynności te w przypadku osób starszych stanowią dla nich rodzaj rehabilitacji ruchowej i nawet jeżeli są wykonywane powoli, nic należy ich wykonywać za pacjentów.

Do zabiegów higienicznych zalicza się:

•    mycie ciała pacjenta (kąpiel w wannie, natrysk, mycie chorego w łóżku),

•    czesanie i mycie włosów chorego,

•    toaletę jamy ustnej.

Mycie ciała pacjenta

Przez mycie całego ciała usuwamy złuszczający się naskórek i łój wytwarzany przez gruczoły łojowe i potowe, oczyszczamy skórę z zanieczyszczeń, bakterii. Mycie poprawna krążenie, wpływa na poprawę samopoczucia chorego.

W każdych warunkach przestrzeganie higieny ciała zwiększa komfort życia i zapobiega powstawaniu wielu chorób, w tym także skóry i błon śluzowych.

Celem codziennego mycia jest:

•    usunięcie zanieczyszczeń skóry pochodzących z naturalnych wydzielin, np. potu i łoju skórnego i złuszczającego się zrogowacialego naskórka; dzięki temu zwiększa się powierzchnia skóry biorącej udział w ogólnym oddychaniu i poprawiają się warunki wymiany gazowej tego ważnego narządu,

•    usuwanie zanieczyszczeń pochodzących z zewnątrz, takich jak kurz, pyl, resztki organiczne i nieorganiczne osiadające podczas wykonywania pracy zawodowej, a także innych zanieczyszczeń, na jakie naraża nas środowisko,

•    profilaktyka chorób skóry, likwiduje bowiem bakterie, pasożyty i grzyby chorobotwórcze; usuwając pyl i związki chemiczne, zapobiega się chorobom uczuleniowym.

Zasady codziennego mycia:

•    Kąpiel lub podstawowe mycie z zasady powinno odbywać się wieczorem, kiedy' po całym dniu kontaktu z zanieczyszczonym środowiskiem zmuszeni jesteśmy usunąć brud pochodzący z zewnątrz, a również pot i łój skórny zatykający pory.

•    Stosowanie wody ciepłej, która łatwiej rozpuszcza związki chemiczne znajdujące się na skórze i ułatwia wy konanie tego najprostszego, a równocześnie najważniejszego zabiegu higienicznego i profilaktycznego.

•    Mycie poranne jest też ważne, chociaż skóra bywa mniej zanieczyszczona. Ma to znaczenie ogólnohigieniczne. Poranne mycie także odświeża skórę, przez usunięcie złuszczającego się naskórka, oraz poprawia ukrwienie skóry.

•    Stosując dodatki kąpielowe, nie należy stosować środków o zbyt agresywnym oddziaływaniu, np. ziuszczającym. Bezpiecznie jest stosować pianki lub preparaty pochodzenia roślinnego, które raczej uprzyjemniają kąpiel, aniżeli ją potęgują.

•    Zaleca się wykonywanie masażu ciała rękawicą frotte lub z trawy morskiej w^r celu pobudzenia krążenia krwi.

•    Czas kąpieli zależy od wieku, wydolności narządu krążenia i ogólnego sianu zdrowia.

•    Najbardziej korzystna jest kąpiel lub mycie w wodzie bieżącej, spełniającej wszystkie warunki oczyszczania, a zatem mycie pod kranem lub kąpiel pod natryskiem.

•    Mycie się w wannie lub miednicy również służy oczyszczaniu, jednak po zakończeniu należy dodatkowo ciało spłukać czystą wodą, aby usunąć z niej resztki mydia, złuszczonego naskórka, wszelkie drobnoustroje i ewentualne inne zanieczyszczenia.

•    Najlepsza do mycia jest woda ciepła, ale kończąc kąpiel, powinno się spłukać skórę strumieniem wody chłodnej.

•    Pomieszczenie powinno być ogrzane, aby myjący się nic odczuwał chłodu.

Higiena intymnych części ciała

Higiena intymnych części ciała jest częścią higieny osobistej. Ze względu na specyfikę anatomii i fizjologii miejsc intymnych, do których należą narządy płcio-

801