39105 Obraz9

XXXII. Państwo - gospodarka i kultura

327.    W rozdziałach poprzednich wielokrotnie była już mowa o tym, że państwo jest organizacją głęboko zaangażowaną w życie gospodarcze i kulturę społeczeństw. Tu pragniemy dokonać powiązania napoczętych wcześniej wątków i w syntetyczny sposób przedstawić relacje zachodzące między państwem a gospodarką oraz państwem a kulturą.

328.    W ujęciu szkoły analizy systemowej, o której wspomniano w rozdziale pierwszym, państwo, jako element lub odpowiednik pojęciowy systemu politycznego, funkcjonuje w otoczeniu składającym się między innymi z systemu gospodarczego oraz z systemu kultury.

System gospodarczy z kolei, w zależności od ujęcia, jest postrzegany jako zespół zachowań ludzkich polegających na produkcji i wymianie dóbr materialnych (ujęcie behawioralne) bądź też jako zespół instytucji i urządzeń społecznych (przedsiębiorstwa, spółki, gospodarstwa rolne, banki), służących tej produkcji i wymianie (ujęcie instytucjonalne).

Niezależnie jednak od tego, jak spojrzymy na system gospodarczy, to, co jest jego wytworem - efektem jego funkcjonowania - oddziałuje na system polityczny, w tym i na państwo. Natomiast państwo, dzięki działaniu jego instytucji i mechanizmów, wpływa na to, co się dzieje w obrębie systemu gospodarczego.

Podobnie rzecz przedstawia się w przypadku systemu kultury. Elementami tego systemu są, w zależności od sposobu ujmowania spraw, bądź zachowania ludzkie uwarunkowane przez określone wzory, symbole, normy i wartości, bądź sam zespół owych wzorów, symboli, norm i wartości.