39629 stronaD 45

44

3)    uwarunkowania ekonomiczne:

w tym zakresie na podkreślenie zasługują trzy szczegółowe grupy wyznaczników:

-    poziom i perspektywy rozwoju ekonomicznego państwa,

-    lokalizacja i wydobycie bogactw naturalnych w danym kraju,

-    wielkość i różnorodność zapotrzebowania na kwalifikowane kadry; wszystkie wymienione tu wyznaczniki wywierają znaczący wpływ na przebieg i kierunek rozwoju zawodowego i wykonywanie przez jednostki takich a nie innych czynności zawodowych;

4)    uwarunkowania techniczne:

w obrębie tych uwarunkowań można wymienić takie wyznaczniki, jak:

-    poziom i perspektywy rozwoju technicznego danego kraju,

-    poziom i perspektywy współpracy technicznej z innymi krajami,

-    zainteresowania i zdolności techniczne społeczeństwa, głównie dzieci i młodzieży;

5)    uwarunkowania kulturowe:

kontakt z wartościami, których przekaźnikiem jest szeroko rozumiana kultura (malarstwo, muzyka, literatura, architektura, rzeźba, odkrycia naukowe) jest ważnym czynnikiem kształtującym zainteresowania zawodowe, wybór zawodu przez młodzież; z drugiej zaś strony kulturowo uwarunkowany jest też w pewnym zakresie społeczny podział pracy, a tym samym możliwości wyboru zawodu;

6)    uwarunkowania społeczne:

w grupie tych uwarunkowań rozwoju zawodowego można wyróżnić takie szczegółowe jego determinanty, jak m.in.:

-    własność środków produkcji,

-    stosunki społeczne, wynikające z własności środków produkcji,

-    środowisko społeczno-kulturowe, lokalne i okoliczne:

-środowisko rodzinne, szkolne, rówieśnicze, środowisko zakładu pracy, wpływy organizacji społecznych i politycznych;

-wśród rodzinnych uwarunkowań rozwoju zawodowego można wyróżnić wiele szczegółowych, takich jak np.:

-    pochodzenie społeczne rodziców,

-    poziom kwalifikacji zawodowych rodziców,

-    pozycja społeczna rodziców,

-    zawodowe tradycje rodzinne,

-    wartości cenione przez rodzinę,

-    aspiracje życiowe i zawodowe rodziców w stosunku do swoich dzieci,

-światopogląd i przekonania społeczno-polityczne rodziców,

-    poziom technizacji życia rodzinnego,

-    dostęp do książek i czasopism w dornu rodzinnym;

7)    uwarunkowania biologiczne:

można tu wyróżnić następujące wyznaczniki rozwoju zawodowego człowieka:

-genetyczne uwarunkowunia cech organizmu,

-    przemianę materii w organizmie,

-    typ systemu nerwowego,

-    typ antropologiczny i konstytucjonalny,

-    płeć,

-    zdrowie fizyczne i psychiczne,

-    wiek człowieka;

8)    uwarunkowania psychologiczne:

wśród których można wyróżnić takie szczegółowe wyznaczniki, jak:

-    zainteresowania i zamiłowania,

-    zdolność i uzdolnienia kierunkowe,

-    plany i aspiracje życiowe i zawodowe,

-    wiedzę i doświadczenia indywidualne,

-    motywy działania,

-    postawy i nastawienia wobec rzeczywistości,

-    cechy temperamentu,

-    poziom świadomości społecznej.

Przedstawiona klasyfikacja uwarunkowań rozwoju zawodowego człowieka może być oceniona jako szczególnie przydatna dla potrzeb orientacji i poradnictwa zawodowego. Wymienia się w niej bowiem szereg czynników i wyznaczników mogących mieć wpływ na przebieg procesu wyboru zawodu przez dzieci i młodzież, a także i przez dorosłych. Mają one też istotne znaczenie w planowaniu własnej kariery zawodowej i rozwoju zawodowego. Mogą one i powinny stanowić podstawę teoretyczną do działalności instytucji i osób zajmujących się działalnością w zakresie orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego.

Wydaje się jednak, że dla większego uporządkowania wymienionych uwarunkowań rozwoju zawodowego można zaproponować następującą ich klasyfikacjo.

1) uwarunkowania zewnętrzne (w stosunku do jednostki) rozwoju zawodowego, do których zalicza się:

-    uwarunkowania historyczne,

-    uwarunkowania polityczne,

-    uwarunkowania ekonomiczne, -uwarunkowania techniczne,