40012 skanowanie0029 (20)

176 IX. Zmierzch tożsamości?

różne i sprzeczne z sobą przekazy, znaczenia i wartości. Przestają obowiązywać w nim jakiekolwiek warunki do tworzenia stabilnych jakości. Klikanie myszką w ikonki na ekranie wytwarza tożsamość taką samą jak „strona internetowa — z nieograniczoną ilością «wejść» i «wyjść»” ³ , tożsamość zredukowaną do czystej mentalności, bowiem „fizyczność” zupełnie traci dla niej znaczenie. Zagadnienie tzw. cyber-ciala jest w tym wypadku bardzo istotne, ponieważ dotyczy ekstremalnej formy tożsamości^{1 2}, która interesuje już tzw. filozofię transhumanizmu i ekstropizmu. Zakładają one, że człowiek potrafi i powinien przekraczać swoje biologiczne ograniczenia za pomocą technologii, ponieważ to pozwala mu zwiększyć poziom inteligencji i niebotycznie rozszerzyć skalę doznań (jednym z celów konsumpcji jest przecież pogoń za doznaniami szczytowymi) oraz że supertechnologie stanowią panaceum na wszystkie problemy ludzkości i zapewnią człowiekowi nieśmiertelność ³.

Badacze kultury współczesnej toczą nieustającą debatę na temat kształtowania tożsamości człowieka w cyberprzestrzeni, w której przerażenie przeważa nad zadowoleniem, a niebezpieczeństwa przeważają nad szansami. Z niepokojem stawiają pytanie nie tylko o formy, ale sens i istotę cyber-życia (przeżywania swojego życia na ekranie swojego komputera), bowiem zdają sobie sprawę z tego, że już niedługo może ziścić się (mam nadzieję, że tylko częściowo) idea „cyborgizacji” człowieka, powstanie możliwość połączenie ludzkiej świadomości z cyber-przestrzenią, ożyje - przez symbio-tyczny związek z marzeniami — post-człowiek. Raymond Kurzweil, amerykański badacz sztucznej inteligencji, autor Wieku inteligentnych maszyn (1990)⁴, książki, która była wyznaniem wiary w przyszłość „mądrych maszyn”, z pełnym przekonaniem ogłasza nam, że: „[...] Do roku 2009 przestaną istnieć komputery. Informacja wizualna będzie przesyłana bezpośrednio na siatkówkę oka za pomocą urządzeń umieszczonych w okularach czy szkłach kontaktowych. Dzięki temu będziemy mieli do dyspozycji wirtualne monitory o wysokiej rozdzielczości, [które]... zapewnią nam w pełni spójną wizualną rzeczywistość wirtualną... Do roku 2029 dzięki wykładniczemu | trendowi w miniaturyzacji, technice obliczeniowej, komunikacji i skanowa-| niu mózgu będziemy mieli miliardy nanobotów — inteligentnych maszyn wielkości komórki krwi lub jeszcze mniejszych — podróżujących drobnymi naczyniami krwionośnymi w naszym mózgu i komunikujących się bezpośrednio z naszymi komórkami nerwowymi. Technologia nanobotów zapewni nam w pełni spójną i przekonującą rzeczywistość wirtualną”⁵. W swojej ostatniej książce, zatytułowanej Wiek maszyn duchowych (1999), Kurzweil nie tylko dowodzi, że w pierwszych trzech dziesięcioleciach XXI wieku komputery przewyższą ludzi inteligencją, ale przekonuje, że będą one również obdarzone dotąd wyłącznie ludzkimi przymiotami, emocjami i walorami duchowymi⁶. Jednak nadal nie ma wystarczających dowodów na to, że ponowoczesność, a zwłaszcza komunikacja spazmatyczna, dokonała „ostatecznego rozwiązania” kwestii tożsamości, jednego z elementarnych elementów człowieczeństwa, jak twierdził już dawno Jean Franęois Lyotard. Według niego: „[...] Żyjemy teraz [1988 - T. M.] w czaso-pr/estrzeni, w której nie ma już tożsamości, są tylko transformacje”⁷. Wtóruje mu wielu badaczy kultury popularnej. Na przykład Dan Fleming, który uwagę swoją skupia przede wszystkim na zabawkach, stanowiących jego zdaniem zasadniczy element lej przestrzeni kulturowej. Na temat tożsamości dziecięcych formułuje następującą konkluzję: „Obrazy własnego «ja» zmieniły się od dziecka laleczki do całego wachlarza możliwości, rozciągając się między tym, co mechaniczne, a tym co organiczne. Wydaje się, że teraz są one w niebezpiecznym stanie możliwości zamknięcia w nowej definicji tożsamości - zaprogramowanej sztucznej inteligencji elektronicznego «ja», metafory ostatecznej, ale wyraźnie pozbawionej siły władzy” ⁴ .

^w A. Gromkowska, Tożsamość w..., s. 39. O sposobach kształtowania tożsamości w cyberprzestrzeni zob. J. C. Hertz, Wędrówki po Internecie, Poznań 1999.

„Mogą tam powstawać różnorodne, wytworzone przez umysł, hybrydalne formy płciowości; istnieje również możliwość przekraczania granic płciowych (łącznie z zamianą płci) oraz całkowitego zniesienia kategorii płci jako takiej. W cyber-przestrzeni płeć może być «odgrywana» - w oderwaniu od cech cielesnych i psychicznych, a kategoria autentyczności traci swój sens. Tożsamość płciowa - płynna, prowizoryczna i tymczasowa - staje się tam nieustannym eksperymentem’’, A. Gromkowska, Tożsamość w..., s. 41,

Zob. http://www.kheper.auz.com/future/transhumanism and extropianism.htm.

R. Kurzweil, The Ase of Intelligence Machines, Los Angeles 1990.

⁴⁵ Tenże, Unerwiające nanoboty. Tłum. J. Stradowski, „Gazeta Wyborcza” 2001 z 1 stycznia, s. 21.

Tenże, The Age ofSpintual Machines, Los Angeles 1999.

J.-F. Lyotard, Peregrinations, New York 1988, s. 31.

⁴⁰ D. Fleming, Powerplay. Toys as Popular Culture, Manchester-New York 1996, s. 124. Cyt. za W. Godzić, Czy nowe media potrzebują nowej estetyki? Humanista w Internecie, [w:] Piękno w sieci? Estetyka a nowe media, pod red. K. Wilkoszewskiej, Kraków 1999, s. 261.