40091 Scan0085 (10)

studentów, jak również dla kadry kierowniczej i administracyjno-ekonomicznej szkoły wyższej, która dokonuje bieżącej, a także okresowej kontroli i oceny wyników pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz analizy sprawności studiów.

W trakcie badań nad podjętą problematyką, dążąc konsekwentnie do skutecznej realizacji głównego celu pracy, staraliśmy się znaleźć odpowiedź na sformułowane we wstępnej jej części pytania. Czy zatem główny cel badań został .zrealizowany? Wydaje się, że przedstawione w rozprawie wyniki studiów stanowią wyczerpującą odpowiedź na trzy zasadnicze pytania.

Pytanie pierwsze brzmiało: ,,Jakie związki i zależności zachodzą między typowymi sytuacjami dydaktycznymi a podstawowymi elementami systemu dydaktyczno-wychowawczego szkoły wyższej ?” Udzielono na nie odpowiedzi przede wszystkim w pierwszym rozdziale pracy, który w całości poświęcono temu zagadnieniu. Wiele różnych uwarunkowań zachodzących między poszczególnymi sytuacjami dydaktycznymi a głównymi elementami .systemu kształcenia przedstawiono również w pozostałych jej rozdziałach.

Na podstawie krytycznej oceny przestudiowanej literatury przedmiotu sformułowano definicję systemu dydaktycznego szkoły wyższej, który określono' jako złożony i dynamicznie rozwijający się zespół elementów obejmujących cele i treści kształcenia oraz formy, metody. i środki działania zarówno nauczycieli akademickich, jak i studentów, które wzajemnie na siebie oddziałując zapewniają skuteczną realizację stojących przed uczelnią zadań kształceniewo-wychowawczych. Z poszczególnymi elementami systemu nauczania i wychowania są bezpośrednio związane sytuacje dydaktyczne — jako wyodrębnione części,, procesu .kształcenia — obejmujące odpowiednie czynności nauczycieli akademickich i studentów oraz warunki nauczania — uczenia się, w których te czynności występują.

Kierując się określonymi w ten sposób definicjami opracowano schemat podstawowych związków i zależności, występujących między odpowiednimi sytuacjami dydaktycznymi a zasadniczymi elementami systemu kształcenia w szkolnictwie wyższym (rys. 1). Połączono w nim w jedną całość zarówno typowe sytuacje dydaktyczne (tj. organizacyjne, recepcyjne, zadaniowe, problemowe i dezorganizacyjne), jak i podstawowe elementy systemu dydaktyczno-wychowawczego (cele i treści kształcenia, nauczyciele akademiccy i studenci oraz formy, metody i środki nauczania — uczenia się). Należy dodać, że wzajemne uwarunkowania i współzależności zachodzące między poszczególnymi czynnikami działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły wyższej rozpatrywano we wszystkich rozdziałach książki opierając się na konkretnych wynikach badań prowadzonych ,nad wpływem sytuacji dydaktycznych na aktywizację studentów w procesie kształcenia.

Pytanie drugie, na które szukano odpowiedzi w trakcie badań, brzmiało: ,,Jakie sytuacje dydaktyczne stwarzane w ramach poszczególnych form nauczania i uczenia się wywierają największy wpływ na aktywizację studentów w procesie kształcenia?” Odpowiedź na nie zawarto w głównej mierze w rozdziałach piątym i szóstym. dotyczących sytuacji problemowych i zadaniowych. W sytuacjach tych istnieją bowiem największe możliwości usamodzielniania studentów podczas rozwiązywania odpowiednich zagadnień (problemów i zadań) dydaktycznych. Nie oznacza to jednak, że tylko w tych dwóch rozdziałach przedstawiono wyniki badań, pozwalające udzielić odpowiedzi na to pytanie. Przeciwnie, wiele danych dotyczących tej problematyki zaprezentowano również w rozdziałach: drugim, trze-

185