40167 Nowy 9 (10)

4.3.5. TYPOWE PROCESY TECHNOLOGICZNE

^v " >

Opracowanie procesu technologicznego rozpoczyna się najczęściej od wyznaczenia wymiarów i kształtu materiału wyjściowego na podstawie rysunku wyrobu. Wymiary te mogą również zależeć od sposobu wykonywania wy tłoczki. Jeżeli wyrób jest kształtowany wyłącznie -przez rozciąganie, to wymiary materiału odpowiadają w zasadzie konturowi wytłoczki. Powierzchnia materiału jest w tym przypadku mniejsza od powierzchni kształtowanego przedmiotu. W procesie rozciągania występuje bowiem zmniejszanie grubości blachy, a więc również i odpowiedni przyrost powierzchni. Często przy realizacji procesów rozciągania wykrojka musi być utwierdzona na brzegach. Zachodzi więc konieczność odpowiedniego zwiększenia jej wymiarów. Wymiary te zależą od sposobu realizacji procesu rozciągania (rys. 4.37) i konstrukcji tłocznika.

Wytłoczki o powierzchni nierozwijalnej są najczęściej kształtowane przez ciągnienie w połączeniu z rozciąganiem. W takim przypadku, pomimo dużych ..lokalnych zmian grubości ścianki grubość średnia jest w przybliżeniu równa początkowej grubości blachy g. Wynika stąd równość pól wytłoczki i materiału wyjściowego. Błąd popełniony^r przy takim założeniu dla wy tłoczek cylindrycznych nie przekracza i5%. Dla celów praktycznych jest to dokładność zupełnie wystarczająca, ponieważ i tak wytłaczanie prowadzi się z pewnym nadmiarem materiału, ze względu na konieczność późniejszego wyrównania obrzeża. Tak więc wymiary materiału wyjściowego oblicza się z równości jego powierzchni A_m i powierzchni wytłoczki, powiększonej o powierzchnię naddatku niezbędnego do wyrównania obrzeża A_w :

A_m = A_w .    (4.34)

4.3.5.I. WYTŁOCZKI CYLINDRYCZNE

Materiał wyjściowy na wytłoczkę cylindryczną ma postać krążka. Średnicę jego wyznacza się z zależności (4.34), która po wprowadzeniu wymiarów wytłoczki bez naddatku na wyrównanie obrzeża przybiera postać:

kD²

~1T

:Cl²

-j-7rd7t,

(4.35)

stąd D = \/d²-\-4:dli. Uwzględniając konieczny naddatek wysokości h' na wyrównanie obrzeża, otrzyma się wzór na średnicę krążka:

D= v’d²-f4d(fe+7t^/) .    (4.36)

Podany wzór nie uwzględnia promienia zaokrąglenia występującego przy przejściu ścianki w dno. Stosując go, uzyskuje się większy naddatek na okrawanie. Przy uwzględnieniu promienia zaokrąglenia wzór (4.36) przybiera postać

.    , D = J~dl+4d(h+h') + 27zd₀r+$T* .    (4-37)

Oznaczenia użyte we wzorach (4.36) i (4.37) są zgodne z rys. 4.62.

Rys. 4.G2. Wyt^gczld cylindryczne o różnych promieniach' zaokrąglenia między dnem a ścianką

Naddatek na wyrównanie obrzeża najczęściej przyjmuje się równy od 20% do 5% wysokości wytłoczki. Procentowo większy naddatek jest stosowany pizy niskich wy tłoczka cli.

Po obliczeniu średnicy krążka określa się liczbę operacji n niezbędną do wykonania wytłoczki. Jeżeli przez d₁₉ d_2l d₃,..., d_n oznaczyć średnice wytloczek

po kolejnych operacjach	ciągnienia, to	między tymi śi dr'	:mi a średnicą
krążka zachodzi związek	dn di d2	dn
	~D^=Ddi'	X-1’ '	(4.38)

przy czym jednocześnie muszą być spełnione nierówności:

di    d₂    d_n

D^>nh’    ⁽⁴'^39>

w których m₁₉m₂,...,m_n oznaczają najmniejsze dopuszczalne wartości współczynników ciągnienia wzięte z tablic 4.6 i 4.9. Dobiera się je zależnie od uprzednio obliczonej względnej grubości krążka (#/!))• 100.

Wynika stąd, że jeżeli d»/D > m_1? to wytłoczkę można uzyskać w jednej operacji, którą jest wytłaczanie. Jeżeli natomiast dn/JD < m₁₉ to otrzymanie wytłoczki wymaga zastosowania kilku operacji ciągnienia. Liczba tych operacji wynika z zależności <4.38), którą po uwzględnieniu związków (4.39) można zapisać w postaci nierówności

(4.40)

d_n

Po ustaleniu liczby.operacji ciągnienia wartości stosunków dJB, djd₁₁..._t djd_n_₁ dobiera się, zgodnie z zależnościami (4.39), w ten sposób, aby było spełnione równanie (4.38).

Przykład 4.4. Opracować proces technologiczny tłoczenia naczynia cylindrycznego wykonanego _;ż mosiądzu M63 o B_m = 350 MPa. Wymiary naczynia podano na rys. 4.63.

Obliczenie średnicy krążka. Naddatek ndTokrawanie przyjęto W 8 mm. Ponieważ promień zaokrąglenia r jest stosunkowo niewićlki, średnicę krążka można obliczyć zfe

wzoru (4.36):    .

' *

1>= V^d2+4d(/i4-7i') = V98²^4-98(148 + jB)= 266mm.

7    !    •    ^    ,

207