40233 słow006

władzy i jego wpływem na koegzystencją ludności o różnym pochodzeniu etnicznym. Rozważania na ten temat zawarte _są w pracy Przemysława Urbańczyka.

Wystawa o najdawniejszych dziejach Słowian w Europie wcześniejszego średniowiecza miała w pierwotnym zamyśle opierać sią, szczególnie w warstwie ilustracyjnej, na szerokiej współpracy międzynarodowej, przy wykorzystaniu wielu zabytków z innych krajów słowiańskich. Niestety, realia współczesnego świata, szczególnie wynikające ze wzglądów ekonomicznych, a niekiedy i politycznych, doprowadziły do znacznego zredukowania zamierzeń. Nic udało sią nawiązać współpracy z naszymi wschodnimi sąsiadami, wiele przeszkód stanęło na drodze kontaktów ze słowiańskimi krajami Europy Południowej. W tej sytuacji musieliśmy ograniczyć nasze plany do takich materiałów archeologicznych, które były dostępne w zbiorach polskich. Ich ważnym uzupełnieniem stały się zabytki wypożyczone ze zbiorów słowackich, od jedynego partnera zagranicznego, który wziął udział w omawianym przedsięwzięciu. Niemniej to, co najważniejsze, zostało na wystawie pokazane; mamy nadzieję, że ogólny poziom ekspozycji zostanie uznany za zadowalający.

Pragnęliśmy uniknąć dotychczasowej maniery wystawienniczej, częstej w muzealnictwie archeologicznym, ograniczonej do relacji zabytek - tekst informacyjny, uzupełniony planszami tematycznymi. Sądzimy, że dla lepszego odbioru treści ekspozycji należało zredukować warstwą tekstową do minimum, lak by zwiedzający sam mógł sobie budować obraz wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny.

Integralną część tak pomyślanej wystawy stanowi niniejsza publikacja, operująca wynikami badań różnych dyscyplin, pozwalająca wyrobić sobie szerszy pogląd na dzieje Słowian w epoce wcześniejszego średniowiecza. Uzupełnieniem problematyki niemożliwej do przedstawienia na wystawie archeologicznej są cytaty ze źródeł historycznych, które poza podpisami stanowią jedyne treści pisane ekspozycji. Zainteresowanych bardziej szczegółową problematyką odsyłamy do bibliografii, a także do wydawnictw specjalistycznych, dostępnych w bibliotekach naukowych.

Na wystawie nie można było pokazać wszystkich aspektów życia Słowian we wcześniejszym średniowieczu. Wiele z nich wymyka się w ogóle naszemu poznaniu, gdyż zjawiska związane z ideologią, obrzędowością i zagadnieniami spoleezno-ustrojowymi nic pozostawiły po sobie materialnych śladów, dostępnych badaniu archeologicznemu. Inne pozwalają jedynie na stawianie hipotez, obwarowanych licznymi zastrzeżeniami, związanymi z krytyczną oceną tekstów źródłowych. Przydatne w tym zakresie są niektóre średniowieczne źródła pisane, omawiające tematyką społeczną.

Niewątpliwe rozszerzenie przedstawionej na wystawie problematyki można uzyskać przez uzupełnienia etnograficzne. Pochodzą one z badań społeczeństw słowiańskich w czasach nowożytnych, prowadzonych przede wszystkim na ziemiach Polski, Rosji i Bułgarii w wiekach XIX i XX. Szczególną rolę należy tu przypisać pracom; Adama Fischera o obrządku pogrzebowym Słowian (1921), Aleksandra Brucknera o zagadnieniach kultury, magii i mitologii (1939), Kazimierza Moszyńskiego o kulturze ludowej Słowian (1967,