42956 Scan36 (2)

poznawczego (AOI) i odpowiedzialności (AOR) oraz w szczególności rozmieszczenia zgromadzonych zasobów i zespołów analitycznych".

Często podkreśla się, że w grupie istotnych informacji warunkujących skuteczne działanie organów decyzyjnych,, znajdują się informacje i wiadomości o środowisku działania (terenie, pogodzie, ludności, religii i kulturze). Geoinformacje te znajdują się w ogólnym zbiorze informacji geograficznych, które NATO zaleca do pozyskiwania (załącznik 3). Na podstawie tego zbioru w odniesieniu do konkretnych przestrzeni tworzone są dowolne produkty (modele) geoprzestrzeni. Przedstawiony w załączniku 3 zakres informacji geograficznych jest jednak niepełny, zwłaszcza wobec nowych zagrożeń i wyzwań dla bezpieczeństwa.

Uporządkowane, shierarchizowane postrzeganie modeli, informacyjnych adekwatnych do doktryn współczesnych systemów bezpieczeństwa również uległy istotnym przewartościowaniom. Złożony model bezpieczeństwa, jego sfer odpowiedzialności, wymusza potrzeby w zakresie posiadania wszechstronnej wiedzy geoinformacyjnej, zarówno szczegółowej, tematycznej jak i przetworzonej, zagregowanej i syntetyzowanej.

Kwestie ważnej roli geoinformacji zauważono również na szczeblu Unii Europejskiej (UE), szczególnie dla procesów zarządzania w państwach. Problematyką tą od szeregu lat zajmuje się Komisja Europejska oraz zainteresowane Dyrektoriaty Generalne. Ich celem jest określenie ram polityki europejskiej w zakresie informacji geograficznej na użytek UE. Stąd na potrzeby wsparcia UE w sferze polityki, powołano w Isprze (Włochy) Centrum Badawcze (JRC), będące Generalnym Dyrektoriatem Komisji Europejskiej, w którego strukturze wyróżniono osiem instytutów. Zadaniem strategicznym JRC jest wykonywanie niezależnych ekspertyz opartych na wynikach prac badawczych. Wśród instytutów są takie, które już z nazwy predestynowane są do badań przestrzeni geograficznej, a swoje zadania realizują w różnym wymiarze i w odniesieniu do konkretnych obszarów problemowych. Są to:

•    Instytut Systemów, Informatyki i Bezpieczeństwa (ISIS);

•    Instytut Ochrony Środowiska (El);

•    Instytut Aplikacji Przestrzennych (SAI).

Na przykład w zakresie bezpośrednio dotyczącym aspektów bezpieczeństwa El opracował atlas obrazujący skażenie obszarów radioaktywnymi opadami, na skutek awarii w Czarnobylu. Instytut ten zajmuje się również zagrożeniami wynikającymi z powstawania pół minowych (występują aktualnie w 64 państwach świata). Instytut SAI w projekcie lacoast podejmuje problematykę rejestracji zmian w europejskich strefach wybrzeży, którego zakres pokrywa się z wymaganiami Europejskiej Komisji do spraw Ochrony Środowiska, Bezpieczeństwa Nuklearnego i Ochrony Cywilnej (DG XI). W projekcie natural hazard analizowane są przyczyny różnych niebezpieczeństw. Opracowano w nim także wskaźniki kryzysowe oraz mapy obrazujące zagrożenie tj. powodzie, pożary lasów⁸⁰. ^{1 2}

Dyrektoriat Generalny XIII już z końcem lat dziewięćdziesiątych XX wieku przygotował zarys geoinformacji (GI2000) z pytaniem jak postępować z informacją geograficzną w Europie w celu wywołania debaty politycznej na forum Rady i Parlamentu Europejskiego. Za jeden z istotniejszych problemów uznano zidentyfikowanie potrzeb odnośnie- informacji geograficznej oraz analizę ekonomiczną potrzeb do ich zaspokajania. Debacie podlegają również regulacje prawne dotyczące wykorzystania informacji w sektorze publicznym, W ich ramach poruszane są istotne odniesienia do zagadnień związanych z informacją geograficzną i wieloma organizacjami, które są odpowiedzialne za udział w tworzeniu informacji geograficznej^{3 4}. Poza szeroką dyskusją podjęto także inicjatywę zmierzającą do utworzenia Europejskiej Infrastruktury Informacji Geograficznej (EGII), która została zdefiniowana jako zbiór uzgodnionych zasad, standardów i procedur w celu tworzenia, zbierania, wymiany i korzystania z informacji geograficznej. Problematykę tę podejmuje Projekt PANEL_GI^0Z, obejmujący również partnerów z Europy Środkowej i Wschodniej (CEEC). Celem tego projektu jest również współudział w tworzeniu podstaw społeczeństwa informacyjnego w krajach CEEC, szczególnie w dziedzinie GIS.

Z inicjatyw europejskich, ze względu na szczególną wagę dla aspektu bezpieczeństwa, godne podkreślenia są dwa projekty GMES oraz INSPIRE.

Szczególnie istotny jest tu program monitoringu środowiska i bezpieczeństwa (ang. Global Monitoring for Environment and Security - GMES)⁵. Podstawą jego powołania była konieczność pozyskiwania informacji o środowisku na potrzeby zarządzania kryzysowego, związanego z klęskami żywiołowymi oraz katastrofami spowodowanymi działalnością człowieka. Ewolucja programu podkreśla jego dwu-kierunkowość orientowaną na aspekty środowiska oraz bezpieczeństwa (wynikające głównie ze zmian zachodzących w środowisku, które mogą prowadzić do różnego rodzaju klęsk, w tym także naturalnych oraz zagrożeń spowodowanych działalnością człowieka). Rada Europy w podjętej rezolucji⁶ stwierdziła, że program GMES powinien być autonomiczny i operacyjny. Ma gwarantować długoterminowy i spójny monitoring oparty na danych naziemnych, lotniczych i satelitarnych. Zgodnie z szeroko postrzeganą polityką europejską w ramach programu, monitorowaniu będzie podlegało całe terytorium Europy oraz krajów pozaeuropejskich⁷. Takie

73

1

Szerzej w; Biuletyn informacyjny Stowarzyszenia Użytkowników Krajowego Systemu Informacji o

2

Terenie, „GISPOL” 1999, nr 11.

3

   Na podstawie listu przewodniczącego Komisji Europejskiej Romano Prodi do przewodniczącego EUROGi iana Massera, Bruksela, 7.10.1999 r., [w:] Biuletyn Informacyjny Stowarzyszenia Użytkowników Krajowego Systemu Informacji o Terenie, „GISPOL" 1999, nr 12.

4

   (Ang. Pen European Unk for Geogrephical Information PANELjGI) Ponadeuropejska Sieć Informacji Geograficznej PANEL_Gi, (grupa robocza 977136); na podstawie: URL:

<http://www.gispol.org.pI/4/panel_gi.htm>, (stan aktualności: 16.01.2002 r.)

5

   A. Linsenbarth, Europejski program monitoringu środowiska i bezpieczeństwa - GMES, [w:] GIS w praktyce, materiały konferencyjne z 28-29 listopada 2002 r., Centrum Kongresowe Warszawianka w Jachrance, Centrum Promocji Informatyki; zapoczątkowany w 1998 r. poprzez manifest przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz agencji i instytucji zajmujących się badaniami kosmicznymi (ang. Overall Monitoring for Environmental Security: In Manlfesto forthe New European lnitiative).

6

   Tamże, w dniu 13.11.2001 r.

7

   Zarówno w celu umożliwienia rozwoju tych państw oraz potencjalnego niesienia pomocy humanitarnej.