43376 strona (394)

Tabela 5-1. Zestawienie odmian elektrostymulacji

Metoda	Prąd	Kształt impulsu	Polaryzacja	Zastosowanie
Prąd niskiego napięcia	stały, zmienny	jednofazowy. dwufazowy	prąd zmienny -hrak: prąd stały ±	jonoforeza, stymulacja mięśni i nerwów, leczenie ran
Prąd stały impulsowy wysokiego napięcia	stały	dwuszpilkowy. jednofazowy	prąd stały, ±	stymulacja mięśni, leczenie ran
Prąd interferencyjny	zmienny	dwufazowy	brak	stymulacja głębiej położonych mięśni
Metoda ..rosyjska" (prąd średniej częstotliwości)	zmienny	dwufazowy impulsowy, 2500 Hz	brak	stymulacja mięśni
TENS	zmienny	dwufazowy	brak	znieczulenie, leczenie ran. niezrośnięte złamania
Prąd mikroamperowy	stały	prostokątny	± lub zmienna	leczenie ran. znieczulenie

wytwarzany w postaci udarowej, przerywanej lub ciągłej. Od pewnego czasu panuje przekonanie, że prąd udarowy pobudza włókna wolne, natomiast prąd przerywany - impulsowy - włókna szybkie).

Szerokość (czas trwania) impulsu

Większość sprzedawanych obecnie urządzeń wytwarza impulsy trwające od 50 do 400 ps, przy czym niekiedy czas trwania jest z góry ustalony przez producenta, podczas gdy w innych modelach fizykoterapeuta może sam regulować ten parametr. Ja stosuję impulsy o czasie trwania 150 ps, który zmniejszam lub zwiększam w miarę konieczności. Wydłużenie impulsów oznacza pozornie zwiększenie mocy prądu.

Wiąże się to jednak z dostarczeniem dodatkowej porcji energii (prąd płynie przez dłuższe okresy), a nie bezpośrednim wzrostem amplitudy.

Amplituda prądu (natężenie)

Uważam, że, bez względu na stosowaną metodę, w praktyce klinicznej należy przestrzegać tradycyjnej zasady ..do uzyskania widocznych skurczów dobrze znoszonych przez pacjenta". Próg tolerancji pacjenta ma zawsze największe znaczenie, jednak podczas każdego zabiegu powinny występować widoczne lub wyczuwalne skurcze pobudzanych mięśni. Jedynym wyjątkiem jest leczenie prądami interferencyjnymi, ponieważ skurcze dotyczą wówczas mięśni położonych zbyt głęboko lub obejmują zbyt mały obszar, by można je było zobaczyć czy wyczuć. Można również poprosić pacjenta o opisywanie swoich doznań, jeżeli tylko nie ma przeszkód uniemożliwiających taką ocenę (np. zaburzenia czucia, podawane leki). Zdecydowanie nie należy kierować się zasadą „im silniej tym lepiej", ponieważ szybkie zmęczenie i ból, wywołane nadmiernym pobudzeniem, mogą doprowadzić do dodatkowych skurczów zgodnie z regułą „ból - skurcz" opisywaną w' podręcznikach neurofizjologii klinicznej.

Modulacja

Modulacja, wykorzystywana główmie przy dłuższych seriach zabiegów wykonywanych metodą TENS w celu zwalczania bó-

115