44505 Obraz (1040)

482

Pierścieniowymi analogami laktonów są laktamy. Nazwy laktamów tworzymy z nazw azotowych związków heterocyklicznych (rozdz. 19.1) albo przez dodanie końcówki -laktam do nazwy alkanu o takiej liczbie atomów węgla, jaka występuje w lak tamowym pierścieniu.

482

H

pirolidyna

H

2-pirolidon

butanolaktam

H    H

piperydyna    2-piperydon

pentanolaktam

Kwas węgłowy tworzy dwa szeregi amidów. Przez zastąpienie jednej grupy OH grupą aminową w kwasie węglowym powstają kwasy karbaminowe, trwałe tylko w postaci estrów. Diamid kwasu węglowego jest nazywany mocznikiem.

m	■	■HH
fcg	HjN-C OH	CjHJJH-C OCH,
kwas węglowy	kwas karbaminowy	N-etyłokarbaminian metylu
H,NCNH, ^2 |j ^2	CĄNHCNHCA	(C^NjfNH,
0	0	0
mocznik	N^,,N^2-difenyIomocznik	W.W-difenylomocznik

Peptydy są amidami, w których grupy amidowe łączą fragmenty aminokwa

sów. Tworzenie nazw peptydów wyjaśniają przykłady:

H₂NCH₂CONHCH₂COOH    HjNCąCONHCHCOOH

CH₃

glicyloglicyna    glicyloalanina

HjNCHCONHCHjCOOH CH3

alanyloglicyna

Kolejność aminokwasów w peptydach nazywamy sekwencją. W zapisach sekwencji na początku umieszczamy aminokwas z wolną grupą aminową, a na końcu aminokwas z wolną grupą karboksylową.

17.2. Elektronowa budowa i własności kwasowo-zasadowe amidów

Rezonansowe struktury grapy amidowej

Rezonansowa delokalizacja elektronów w grupie amidowej powoduje, że elektronową budowę tej grupy trzeba opisywać za pomocą struktur granicznych;

struktury graniczne grupy amidowej (na przykładzie acetamidu)

Podwójne wiązanie między atomami węgla i azotu w jednej ze struktur granicznych oznacza, że wiązanie C-N w amidach ma częściowo charakter wiązania podwójnego. Konsekwencją tego jest dające się zauważyć utrudnienie obrotu dokoła wiązania C-N. Energetyczna bariera utrudniająca obrót nie jest wprawdzie bardzo wysoka (ok. 75 kJ/mol) ale wystarcza do istnienia pozostających w równowadze ze sobą izomerów, przypominających izomery cis-trans w związkach nienasyconych. Izomerów tych nie można wyodrębnić, ale ich obecność zdradzają metody spektroskopowe, na przykład widma ^łH NMR. Najprostszym przykładem jest N,N-dimetyloformamid. Widmo ’H NMR tego amidu zawiera dwa, blisko siebie położone sygnał)' grup metylowych zamiast jednego sygnału, jakiego można by oczekiwać, gdyby nie było zahamowania obrotu. W wyższych temperaturach obroty stają się szybsze i obie grupy metylowe stają się nieodróżnialne. W 130°C widmo dimetyloformamidu zawiera tylko jeden sygnał od grup metylowych.