45661 P1170502

W

Janusz T. Podgdnki_

340------*—

H»C: bransolety o powrotnym zwoju, bransolety podłużnie żłobkowane, uw. naszyjniki podłużnie żłobkowane i cienkie, tordowane naszyjniki z końcami czworokątnymi, zwiniętymi w uszka. Należą one jednocześnie do form przewodnich tzw. grupy wielkowiejskiej. Pomijamy natomiast szpile z kolcem prostym o różnorodnie ukształtowanych główkach, szczypce bez przesuwki, sierpy z guzkiem, brzytwy i siekierki, które to zabytki na cmentarzyskach władysławowskich wcale nie występują bądź je znaleziono w stanie szczątkowym, uniemożliwiąją-cym zaliczenie do określonej odmiany.

Bransolety o powrotnym zwoju (ryc. 1). Bransolety brązowe, wykonywane z drutu zgiętego we dwoje, tworzyły kilka (3 5) zwojów. U góry posiadały pętlę, zdobioną niekiedy ukośnymi kreskami, usytuowaną z lewej lub z prawej- strony, ponieważ noszone były parami. Końce bransolet zwinięte były w warkocz. W skarbach okresu EB V występują w dwóch odmianach: z cienkiego i grubego drutu. Odmiana nadwiślańska wykonywana z grubszego drutu występuje głównie między Parsętą i Gwdą a dolną Wisłą (E. Sprockhoff 1956, t. 1, s. 117; t. 2, mapa 35), a również na wschód od tej rzeki i w Wielkopolsce, gdzie uważana jest za importy z Pomorza (W. Szafrański 1955, s. 61; J. Dąbrowski 1968, s. 76). Bransolety o powrotnym zwoju uznane zostały przez E. Petersena za formę przewodnią grupy wielkowiejskiej (1929, s. 87). Występują zarówno w skarbach, jak i w grobach. Okazy ze skarbów datowane są powszechnie na okres EB V (E. Sprockhoff 1956, t. 1, s. 177; J. Kostrzewski 1958, s. 141). Ze względu na występowanie tego rodząju bransolet na cmentarzyskach okresu HaC ich chronologię rozciąga się również na tę fazę okresu halsztackiego (W. La Baume 1939, s. 220 n.; J. Kostrzewski 1958, s. 216; J. Dąbrowski 1968, s. 76). Stąd też ozdoby te uważane są za formę długotrwałą.

Moim zdaniem, bransolety o powrotnym zwoju wymagąją ponownej, dogłębniejszej analizy, gdyż już przy pobieżnym przeglądzie ozdób pochodzących ze skarbów i z grobów widoczne są różnice. Pierwsze są większe, z pętlą najczęściej zdobioną, wykonane z drutu o grub. 3 4 mm i średnicy ok. 10 cm. Znane mi okazy, odkryte w grobach, określić można pod względem rozmiarów (średnicy ozdoby i grubości drutu użytego do ich wyrobu) i w porównaniu z bransoletami występującymi w skarbach jako średnie i małe. Wykonane są z drutu cieńszego, grub.

Kamienicki Młyn, gm, Sierakowice; 11 Krępsk, gm. Człuchów. 12 Krokowa, gm. Krokowa: 13 Lubuczewo. gm. Słupsk. 14 Obli wic*. gm Wuku, 15 Rybno. gm. Gniewino: Ki Sulęczyno, gm. Sulęczyno; 17 Swarzewo, gm. Puck: 18 Swichowo. gm Łęczyce: IB Władysławowo: 20 Wtadyalawowo-Chlapowo: 21 Zwarlowo, gm Choczewo. Miejscowości nr 3, fl. 11. 13 i 14 śjf w woj. słupskim, pozostałe w woj. gdańa'