P1170500

Janusz T. Podgórski

W KWESTII TZW. GRUPY WIELKOWIEJSKIEJ

W problematyce schyłku epoki brązu i początków wczesnej epoki żelaza niepoślednie miejsce zajęła kwestia tzw. grupy (fazy) wielkowiej-skiej, jej chronologiczne, kulturowe i etniczne zaszeregowanie. Nazwę tę, obecnie zarzuconą w polskiej literaturze archeologicznej, wprowadził E. Petersen w 1929 r. wywodząc ją od cmentarzysk położonych w całości lub w części w Wielkiej Wsi (obecnie Władysławowo). Grupa wielkowiej-ska stanowiła fazę poprzedzającą tzw. kulturę wczesnogermańską. a datował ją E. Petersen na V okres epoki brązu (1929, s. 3, 116, 120). Natomiast W. La Baume uważał ją za wczesną fazę tzw. kultury popielnic twarzowych (1939, s. 226).

Oba cmentarzyska, poczynając od Petersena, najczęściej obejmuje się wspólną nazwą Wielka Wieś—Swarzewo (np. L. J. Łuka 1966, s. 417 n. ujął mylnie oba cmentarzyska jako jedno stanowisko). Określenie wspólnym mianem materiałów pochodzących z dwóch różnych nekropoli powodowało — wobec nieopublikowania całości odkrytych tam zabytków — duże trudności w zaszeregowaniu znalezisk do poszczególnych stanowisk, obniża też wartość dowodową tychże materiałów

0    podstawowym znaczeniu dla rozwiązywania zagadnień początków wczesnej epoki żelaza na Pomorzu Gdańskim i początków kultury wchodniopomorskiej. Cmentarzysko położone na pograniczu Swarzewa

1    Władysławowa (pola należące niegdyś do Barana, Strucka i Stubnera) zlokalizowałem w 1976 r., natomiast cmentarzysko we Władysławowie (pole Torlińskiego) zweryfikowały mgr D. Król i mgr D. Rudnicka w 1980 r., w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski. Dalej w tekście oba cmentarzyska ujmuję wspólnym mianem „cmentarzyska wlady-sławowskie", umieszczając jednakże poszczególne groby i znaleziska pod właściwą nazwą miejscowości.

Zaliczenie grupy (fazy) wielkowiejskiej do V okresu epoki brązu