45993 strona� 97

96

zdobywania dodatkowych kwalifikacji itp. Takie zajęcia powinny odbywać się na wszystkich kierunkach studiów.

Zadaniu związane z badaniami naukowymi z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego są realizowane przez instytuty naukowo-badawcze, uczelnie wyższe włączają się w nie sporadycznie.‘*⁵

Badania naukowe w tym zakresie prowadzą głównie:

-    Instytut Pracy i Spraw Socjalnych,

-    Centralny Instytut Ochrony Pracy,

-    Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej,

-    niektóre poradnie psychologiczno-pedagogiczne,

-    niektóre wyższe uczelnie.

Dotyczą one przede wszystkim:

a)    poziomu funkcjonowania instytucji prowadzących orientację i poradnictwo zawodowe,

b)    zastosowania teorii pedagogiki pracy, znaczenia jej funkcji, zakresu i metody-

ki,

c)    społeczno-ekonomicznych warunków pracy,

d)    postaw i zachowań młodzieży i dorosłych wobec pracy zawodowej i pracy jako wartości w życiu człowieka,

e)    kształtowanie postaw dzieci i młodzieży wobec pracy,

- 36

0 struktury zainteresowań zawodowych dzieci i młodzieży oraz ich uzdolnień.

Szkolnictwo wyższe zajmuje się także kształceniem i doskonaleniem kadr dla potrzeb orientacji i poradnictwa zawodowego.

Kształceniem specjalistów w tym zakresie zajmuje się przede wszystkim Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie i Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy. W tym drugim przypadku są to studia zaoczne, licencjackie (trzyletnie) o specjalności: edukacja i poradnictwo zawodowe oraz od roku akademickiego 1995/96 również studia dzienne. Od roku 1994 również kształcenie doradców zawodowych na zaocznych studiach zawodowych prowadzi Wyższa Szkoło Pedagogiczna przy TWP w Szczecinie i Olsztynie.

Doskonalenie zawodowe w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego w formie studiów podyplomowych było prowadzone w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy w latach 1990-1992. Od roku akademickiego 1993/94 studia taicie prowadzone są na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego na zlecenie Urzędu Pracy w Warszawie. Program realizowany jest w wymiarze 220 godzin, w czasie jednego roku akademickiego. Studia mają charakter teoretyczno-praktyczny, a ich celem jest przygotowanie merytoryczne i metodyczne doradców zawodowych do pracy.'¹'

Również na niektórych specjalnościach studiów pedagogicznych na uniwersytetach i wyższych szkołach pedagogicznych wprowadzono przedmioty związane z poradnictwem i orientacją zawodową, niekiedy w formie przedmiotu pod taką nazwą bądź też zajęć fakultatywnych czy zajęć do wyboru. Wydaje się to uzasadnione ze względu na to, że każdy przyszły nauczyciel czy pedagog spotka się w przyszłości z problemami wyboru zawodu i rozwoju zawodowego i jeżeli nawet sam nie będzie mógł służyć swoim wychowankom pomocą, to powinien wiedzieć gdzie ich po tą pomoc skierować.

Poradnie psychologiczno-pedagogiczne

Od roku 1964 do 1993 działały w Polsce poradnie wychowawczo-zawodowe. W roku 1987 działały w Polsce 533 poradnie, wojewódzkie i miejskie (dzielnicowe). W ramach szeroko rozumianych zadań orientacji zawodowej realizowały one głównie zakres związany z poradnictwem zawodowym, chociaż do ich obowiązków należało także prowadzenie szeroko pojętej orientacji zawodowej. Badania przeprowadzone w latach 1975-1977 przez Zakład Orientacji Szkolnej i Zawodowej Instytutu Badań nad Młodzieżą obejmujące 97 % wszystkich poradni w kraju wykazały, że poradnie w Polsce są przywiązane do tradycyjnego modelu poradnictwa indywidualnego, nastawionego na ratowanie zagrożonych jednostek. W stosunku do dzieci w wieku młodszym szkolnym poradnie zajmowały się przede wszystkim trudnościami dydaktycznymi i wychowawczymi, natomiast w odniesieniu do uczniów liceów ogólnokształcących nastawione były na diagnozowanie i niesienie pomocy przy wyborze zawodu przez uczniów niezdecydowanych oraz ze schorzeniami i wadami fizycznymi.

Brak było miejsca na działalność o charakterze bardziej masowym z nauczycielami, grupami uczniów i rodziców, a także różne formy pracy o charakterze pośrednim - koordyna tors kie i organizatorskie.³⁸

W. Rachalska analizując działalność poradni wychowawczo-zawodowych stwierdziła, że pracownikom poradni nie starczało czasu na pracę w zakresie pomocy szkole w przygotowaniu do wyboru zawodu.³⁰

Od dnia 28 lipca 1993 roku obowiązuje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizacji i zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych publicznych poradni specjalistycznych (Dziennik Ustaw' Nr 67, poz. 322). Załącznikiem do Rozporządzenia jest ramowy statut publicznych poradni.

Z danych MEN wynika, że na terenie kraju działają 594 poradnie, w tym 29 filii. Zatrudniają one 6404 pracowników merytorycznych, w tym 2946 psycholo-