46623 ScannedImage 6

( takie jak sztuka, sen, religia, stanowią ograniczone enklawy, otoczone przez codzienność z wszystkich stron, z których świadomość wraca do codzienności ,jak z wycieczki”¹⁰.

Koncepcja codzienności jest ważna sama w sobie — ale nas interesuje tu głównie ze względu na związek tego obszaru z religią.

Religia vj    w jakiej jest społecznie dostępna, stanowi

kompromis dwóch różnych co do charaktetu_siL=»jjednei strony doświad-

każdego obcinka rzeczywistości

I Doświadczenie religijne Berger rozumie w duchu Rudolfa Otto, Mircei Eliadego, Wiliama Jamesa i teologa — Friedricha Schleiermachera. Twierdzi on, że u podstaw różnych tradycji religijnychjeży to samo, podstawowe —jradykalHiTdoświadczenie innej rzeczywistości — przeciwstawionej właśnie codzi«iintri~w    r?pczy kwestionujące codzienność, objawiające do-

— jak mówi Berger, doświadczeń religijnych¹². Komparatystyczne i historyczne analizy mogą te podstawowe matryce odsłonić, jednocześnie ukazując bazującą na nich mnogość zróżnicowanych form religijnych¹³vWiara - religijna. czv to wynikająca z bezpośredniego doświadczenia religijnego,

¹⁰    Tamże, s. 59.

¹¹    P. L. Berger, The Heretical Imperative. Contemporary Possibilities of Religious Affirmation, Collins, 1980, s. 123.

¹²    Tamże, ss. 173-175.

¹³    Tamże, s. 136.

¹⁴    P. L. Berger, A Rumor of Angels. Modem Society and Rediscovery of ihe Supernatural, Doubleday, 1969, s. 2.

Doświadczenie religijne, z którego religia wyrasta, jako doświadczenie świętej i nadprzyrodzonej rzeczywistości w swej klasycznej, radykalnej postaci, jest antytezą codzienności. W pewnym    dnśu/iadr^enie reli-

gijne jest antyspołeczne i jako tal^ię czasem, w wydaniu wirtuozów religijnych (SflaTweber), może społecznemu pnr7ąHknwi    rWwiadr.zft-

nie religijne w. tej formie jest możliwe dla wybranych, natomiast wysiłek społeczny idzie w kierunku instytucjonalizacji doświadczenia religijnego. \

co czyni ję jtjęjylko przystępnym do przyswojenia, ale także konstruktyw-

nym elementem tworzenia rzeczywistości społecznej. Z tą postacią religii, \

3- ’

przystosowaną do przyswojenia nie przez wybranych a przez rzesze, ko-rensponduje wysiłek instytucji religijnych, również zainteresowanych oswa- , janiem doświadczenia religijnego, które w swojej czystej formie zagraża ich autorytetowi, podobnie jak w ogóle skłonne jest do podważenia wszelkich autorytetów nie wynikających z bezpośredniego natchnienia wypływającego z kontaktu z żywą transcendencją. Instytucje religijne bowiem przynależą do tego samego porządku rzeczywistości, co codzienność i historia, przeciwnie niż żywe doświadczenie religijne. Jak plastycznie mówi Berger — „Kiedy mówią anioły życiowe, interesy stają się niezna-czące, nawet nierealne. Gdyby anioły mówiły cały czas, interesy te straciłyby kompletnie sens._vŻadne społeczeństwo nie mogłoby przetrwać w stałym} “ kontakcie z rzeczywistością ponadnaturalną”¹⁵! Dlatego doświadczenie religijne musi być ograniczone, obwarowane zakazami i kontrolowane. (i

a'

Specyfika religii w koncepcji Bergera polega na tym, że stanowi ona

obszar, można -powiedzie/ nahiiHnu/^y nad innymi („najwyżej}’.). Jako symboliczne uniwersum znaczeń, siegaiace do transcendencn, "fttllpla HET* obejmować swnim-ajud^I^m wpły^f*^ i sankciongy'^    jppp

dziedziny życia społecznego. Lokuje ona zjawiska ludzkie w kosmicznych

ramach odniesień, a jej główną funkcją jest, iak mówi Reroer podtrTyJ¹ mywanie i legitymizacja świata społecznego, a tym samym zapobieganie

anomii społecznej f obrona przed chaosem. Świat społeczny, jako ciągle

I

I

I

I

I

I

I

P

¹⁵ Heretical..., s. 49.

P

15