47733 Skanowanie 09 03 08! 43 (11)

Tabela 27. Pikornawirusy chorobotwórcze dla człowieka

Rodzaj	Chorobotwórczość
Enternvirus	Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, dróg oddechowych, wysypki, gorączki, biegunki
Rhinovirus	Zakażenia górnych dróg oddechowych, katar, przeziębienie
Hepatovirus	Zapalenie wątroby typu A
Aphthovirus	Pryszczyca u zwierząt, rzadko choroba odzwierzęca u ludzi (pęcherzyki na błonie śluzowej jamy ustnej oraz na skórze dłoni i stóp, gorączka)

Enterowirusy

Enterowirusy charakteryzują się opornością na niskie pH, co powoduje, że nie są unieczynniane w kwaśnym środowisku żołądka. Przenoszone są głównie drogą fekalno-oralną, przez skażoną żywność i wodę, jak również drogą kropelkową. Wydalane są z kałem zakażonej osoby przez kilka tygodni. Do układu nerwowego mogą dostawać się zarówno drogą krwi, po pokonaniu bariery krew-mózg, jak i przez nerwy obwodowe.

Klasyfikacja Aktualna klasyfikacja enterowirusów wyróżnia pięć gatunków chorobotwórczych dla człowieka: wirus polio (gatunek typowy dla tego rodzaju) oraz ludzkie enterowirusy oznaczone literami od A do D obejmujące wirusy Coxsackie i ECHO.

Wirus polio

Zakażenie Wirus polio (typu 1, 2, 3) powoduje zakażenia objawiające się w postaci nagminnego porażenia dziecięcego {poliomyelitis, zapalenie przednich rogów rdzenia kręgowego, choroba Heinego-Medina), które jeszcze w latach 60. XX wieku występowały w Europie w postaci epidemii. Powszechne zastosowanie atenuowanych i inaktywowanych szczepionek spowodowało, że zachorowania występują obecnie tylko w krajach rozwijających się.

W 2000 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła eradykację wirusa polio na terenie Europy, co oznacza, że w okresie ostatnich 10 lat nie obserwowano zachorowań wywołanych tym wirusem.

* *

Inne enterowirusy W klimacie umiarkowanym zakażenia innymi enterowirusa-mi nie powodującymi poliomyelitis występują głównie w miesiącach letnich i jesiennych i dotyczą przede wszystkim dzieci. Zachorowania mają charakter ognisk epidemicznych, w których dominują określone serotypy.

Zostały podzielone na dwie grupy na podstawie ich patogenności w stosunku ■ do zwierząt laboratoryjnych. Metodami serologicznymi wyodrębniono 24 serotypy wirusów Coxsackie grupy A oraz 6 serotypów w grupie B. Zakażenia Zakażenia wywołane przez wirusy Coxsackie są powszechne, często bezobjawowe lub subkliniczne. Mogą być przyczyną infekcji górnych dróg oddechowych, układu pokarmowego, aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (często z wysypką).

Wirusy Coxsackie grupy A wywołują zmiany pęcherzykowe w gardle, tzw. herpanginę, krwotoczne zapalenie spojówek, zapalenie płuc oraz chorobę rąk, stóp i jamy ustnej. Natomiast do charakterystycznych jednostek chorobowych powodowanych przez wirusy grupy B należą: zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia oraz epidemiczna pleurodynia (zapalenie mięśni). Podejrzewa się również udział tych wirusów w patologii cukrzycy insulinozależnej.

Wirusy ECHO

Zakażenia Wirusy ECHO (ang. enteric cytopatogenic human orphan virus) wywołują zakażenia zarówno sporadyczne, jak i epidemiczne, bezobjawowe lub objawowe. W miesiącach letnich i wczesną jesienią wirusy te powodują epidemie aseptycznego zapalenia opon mózgowych, zachorowania gorączkowe połączone z wysypką i(lub) biegunką. Mogą być również przyc2:yną zakażeń górnych dróg oddechowych, rzadziej zapalenia wątroby, mięśni.

Diagnostyka W diagnostyce zakażeń wywołanych przez enterowirusy stosuje się izolację wirusa z materiału klinicznego (kał i płyn mózgowo-rdzeniowy) w hodowlach komórkowych oraz identyfikację serotypu metodą neutralizacji. Badanie serologiczne pozwala na wykazanie obecności swoistych przeciwciał. Coraz częściej wykorzystuje się metody molekularne w celu wykrycia ' wirusowego RNA.

Rinowirusy

Są dużą grupą wirusów, występujących na całym świecie. Rodzaj ten obejmuje 2 gatunki .występujące u ludzi i 3 gatunki bydlęce. Rinowirusy w przeciwieństwie do enterowirusów nie są kwasooporne. Majązdólność replikacji w niższej temperaturze (33°C), co pozwala im namnażać się na błonie śluzo-

■ wej nosa.,

Zakażenie Zakażenia rinowirusami przenoszone są drogą kropelkową i dotyczą górnych dróg oddechowych, objawiają się nieżytem nosa i tzw. przeziębieniem. Po krótkim okresie wylęgania (2-4 dni) pojawiają się ostre objawy choroby, które trwają około 7 dni. Odporność po zakażeniu jest krótkotrwała, dlatego dochodzi do częstych reinfekcji. Ponadto u rinowiruśów dochodzi do , powstawania ndwych szczepów na drodze przesunięcia antygenowego po-, dobnie jak w przypadku wirusa grypy.

209