Dla zapewnienia właściwych warunków oświetlenia naturalnego pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, rozporządzenie określa (§ 13 ust. 2) zasadę obliczania wysokości obiektów przesłaniających (rzucających cień). Wysokość tę liczymy od poziomu parapetu okna w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi na najniższej kondygnacji użytkowej do poziomu najwyższej krawędzi zacieniającej budynku przesłaniającego. Dopiero tak obliczona wysokość służy do określania wymaganej odległości między budynkami (rys. 18).
Dla umożliwienia oświetlenia pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi należy zachować odległość budynków z takimi pomieszczeniami od obiektu przesłaniającego (§ 13) co najmniej równą:
1) wysokości obiektu przesłaniającego, licząc tę wysokość według zasad określonych w rozdz. 6.1,
2) 55 m - jeżeli obiekt przesłaniający jest równy lub wyższy niż 55 m. Odległości te muszą być jednak zachowane tylko w polu widzenia z
okna - o kącie 60° w płaszczyźnie poziomej, natomiast mogą być mniejsze w polu poza tym minimalnym kątem (rys. 19).
Odległości te mogą być zmniejszone o połowę w śródmiejskiej zabudowie uzupełniającej (plombowej).
a)
b)
Rys. 19. Ochrona przed zacienianiem okna przy zachowaniu wolnego pola widzenia (60°): a) przy braku ograniczenia pola widzenia w osi prostopadłej do ściany okiennej, b) przykład bocznego ograniczenia pola widzenia
Analizę szczegółową warunków naturalnego oświetlenia pomieszczeń należy oprzeć na postanowieniach normy PN-71/B-02380. Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Trzeba jednak podkreślić złożoność takiego rachunku, utrudniającą zastosowanie go w normalnej praktyce projektowej. Obszemość i szczegółowość normy uniemożliwia przedstawienie tu wszystkich zasad jej stosowania.
Na usytuowanie budynków, a ściślej pokojów mieszkalnych oraz pomieszczeń przeznaczonych do zbiorowego pobytu dzieci w żłobkach, przedszkolach i szkołach (z wyjątkiem pracowni fizycznych, chemicznych i plastycznych), będzie miał wpływ przepis rozporządzenia w sprawie WT (§ 60), który wymaga zapewnienia minimum czasu nasłonecznienia tych pomieszczeń. Minimalny czas nasłonecznienia wynosi 3 godziny w dniach 21 marca (21 września), w godzinach 8(X)-16(K) (tabl. 12).
Takie sformułowanie przepisu pozwala na sumowanie czasu nasłonecznienia danego pomieszczenia, jeśli ma ono okna wychodzące na różne strony świata (z wyjątkiem kierunku północnego, który się w tym przypadku nie liczy).
Rozporządzenie dopuszcza ograniczenie wymaganego nasłonecznienia do jednego pokoju w mieszkaniach wielopokojowych.
Zezwala się na ograniczenie wymaganego czasu nasłonecznienia pomieszczeń w zabudowie uzupełniającej (plombowej) do 1,5 godziny i nie stawia się w tych przypadkach żadnych wymagań w zakresie nasłonecznienia mieszkań jednopokojowych, chociaż należy zalecić dążenie do zapewnienia takiego nasłonecznienia przynajmniej w mniejszym wymiarze czasu.
W przypadkach projektowania wieloobiektowych zespołów zabudowy lub budynków usytuowanych wśród intensywnej zabudowy istniejącej nie można posługiwać się gotową tablicą dla ustalenia odległości zapewniających wymagane nasłonecznienie pomieszczeń zarówno w budynkach projektowanych, jak i w istniejących. Należy wówczas przeprowadzić indywidualną analizę uwarunkowań, uwzględniającą:
- usytuowanie pomieszczeń wymagających nasłonecznienia w stosunku do stron świata,
- szerokość okien i grubość ościeży,
67