51211 Untitled Scanned 61

- 124 -

Liczniki składające się z członów o pojemności 2 lub o pojemności będącej potęgą liczby 2 nazywają się dwójkowymi.liczniki dwójkowe wykorzystywane są także do tworzenia liczników o pojemnościach nie będących potęgą liczby 2. Liczniki złożone z członów o pojemności P«10 nazywają się licznikami dziesiętnymi, a poszczególne ich człony nazywają się dekodami. Ważnymi klasami liczników są ponadto:

-    liczniki pierścieniowe, posługujące się kodami "1 z n" oraz

-    liczniki pseudopierścieniowe, posługujące się kodami pseu-dopierścieniowymi.

Ponadto rozróżnia się liczniki:

-    dodające (zliczony impuls zwiększa zawartośó licznika o 1)*J

-    odejmujące (zliczony impuls zmniejsza zawartość licznika o 1),

-    rewersyjne - mogące pracować jako dodające albo odejmujące, w zależności od stanu sygnałów sterujących.

W celu umożliwienia zliczania od stanu niezerowego oraz w celu umożliwienia wykonywania przeskoków w trakcie zliczania, liczniki wyposaża się vr układy wpisywania równoległego.

4.3.1. Liczniki dwójkowe

Liczniki dwójkowe eą szeregowym albo równoległym połączeniem tzw. dwójek liczących - liczników o pojemności P=2. Dwójki liczące mogą być budowane jako układy asynchroniczne. Najczęściej jednak rolę dwójek liczących pełnią, odpowiednio włączone w układ (rys.4.27), przerzutniki synchroniczne - umożliwiają one prostą realizację zerowania i wpisywania równoległego (np. stanu niekolejnego) przez wykorzystanie wejść asynchronicznych.

«V licznikach szeregowych (będących szeregowym połączeniem dwójek liczących), zwanych też licznikami asynchronicznymi, stosuje się wyłącznie wpisywanie równoległe asynchroniczne, jedno- lub dwuprzewodowe. Przykład licznika szeregowego z wpisywaniem równoległym asynchronicznym pokazano na rys.4.28. W liczniku tym eygnał zerujący R ma priorytet nad sygnałem L zezwalającym na wpis. Nałoży zwrócić uwagę, że wejście Płużące

do wprowadzania zliczonych impulsów (dotychczas oznaczone przez x), w licznikach zbudowanych z przerzutników synchronicznych, przyjęto oznaczać symbolem c, jak wejście sygnału zegarowego.

a)

d)

tth

i*

i    * Ul V*1

QO    Q1 •    92    *•

W2

c)

Rys.4.27. Liczniki dwójkowe zbudowane z przerzutników synchronicznych: a), b)_f c) liczniki dodające"; d) licznik odejmujący; e) przebiegi czasowe sygnałów licznika odejmującego

Wadą liczników szeregowych jest długi czas ustalania się zawartości, gdyż zmiana stanu kolejnego przerzutnika, występującego w liczniku, może być tylko następstwem zmiany stanu przerzutnika poprzedniego. W okresie ustalania się zawartości licznike stan wyjść licznika nie jest zgodny z liczbą zliczonych impulsów. Wady tej nie mają liczniki równoległe (będące równoległym połączeniem dwójek liczących - zgodnie zrys.4.26b), zwane licznikami synchronicznymi. Przykład licznika równoległego pokazano na rys.4.29. W liczniku tym zmiany etanu poszczególnych przerzutników zachodzą równocześnie, dzięki czemu czas ustalania się zawartości licznika, po zliczeniu kolejna-