51441 IMG155 (3)

my do czynienia w bajce nr 179: umierający ojciec proponuje synom spędzenie trzech nocy przy jego grobie.

4. Uwięziony prosi o uwolnienie (#⁴). Miedziany chłopek znajdujący się w niewoli prosi o uwolnienie (125); diabeł uwięziony w wieży prosi żołnierza o uwolnienie (236); wyłowiony dzban prosi, aby go stłuczono, tj. duch uwięziony w dzbanie prosi o uwolnienie (195).

4a. To samo z uprzednim uwięzieniem donatora. Jeśli np. w bajce nr 123 zostaje pojmany duch leśny, to czynu tego nie można uznać za samodzielną funkcję, przygotowuje on jedynie kolejną prośbę więźnia. Symbol

|||

5. Bohatera prosi się o litość (M⁵). Formę tę można uważać za podgrupę poprzedniej. Poprzedza ją pojmanie albo też bohater celuje do zwierzęcia, zamierzając je zabić. Bohater łowi szczupaka, szczupak prosi o uwolnienie (166); bohater celuje do zwierząt, zwierzęta proszą o litość (156).

6. Spierający się proszą o podział między nich zdobyczy (#⁶). Dwóch olbrzymów prosi o podział kostura i pomiotła (185). Prośba spierających się nie zawsze zostaje wypowiedziana. Czasem bohater z własnej inicjatywy proponuje podział (symbol ó⁶). Zwierzęta nie mogą podzielić padliny, bohater dokonuje podziału (162).

7. Inne prośby (ffi). Prośby właściwie

stanowią samodzielną grupę, a ich odmiany tworzą podgrupy, dla uniknięcia zbyt przeładowanego systemu symboli można jednak umownie zaliczyć wszystkie odmiany do grup. Wyodrębniając główne formy możemy uogólnić pozostałe. Myszy proszą o nakarmienie (102); złodziej prosi okradzionego, żeby mu niósł zrabowane przedmioty (238). Następnie mamy przypadek, który możemy od razu ująć w dwóch grupach: Kuzińka łapie lisa. Lis prosi: „Nie zabijaj mnie” (prośba o litość fl⁵); „usmaż mi kurkę w masełku, tłuściuteńką” (druga prośba W). Taka prośba jest poprzedzona uwięzieniem, oznaczamy więc całą sytuację przez *M%

A oto przykład innego rodzaju, który również zawiera poprzedzającą pogróżkę lub doprowadzenie proszącego do stanu bezradności: bohater kradnie kąpiącej się kobiecie ubranie, kobieta prosi o zwrot. Niekiedy występuje po prostu stan bezradności, bez wypowiedzenia prośby (pisklęta mokną na deszczu, dzieci dręczą kota). W tych wypadkach bohaterowi nadarza się okazja wyświadczenia przysługi. Obiektywnie mamy tu do czynienia z próbą, aczkolwiek subiektywnie bohater jej jako takiej nie odczuwa. Symbol: d⁷.

8. Wroga istota usiłuje uśmier-cićbohatera (JJ⁶). Wiedźma zamierza wsadzić bohatera do pieca (108); wiedźma usiłuje w nocy odrąbać bohaterom głowy (105); gospodarz chce w nocy rzucić gości na pożarcie

89