Reaktywne formy tlenu (RFT)
■ Tlen ulega w organizmie czteroetapowej redukcji, w wyniku której powstaje cząsteczka wody.
■ Produkty niecałkowitej redukcji cząsteczki tlenu nazwano RFT.
■ Wytwarzane sąw komórkach organizmów żywych, jako produkty reakcji fizjologicznych,
np.: utlenianie kwasów tłuszczowych i alkoholi z udziałem enzymów flawinowych, hydroksylowanie cząsteczek ksenobiotyków, przemiany kwasu arachidonowego, synteza tyroksyny.
Reaktywne formy tlenu (RFT)
Wolne rodniki | |
anionorodnik ponadtlenkowy |
o2* |
rodnik hydroksylowy |
OH* |
rodnik wodoronadtlenkowy |
ho2* |
rodnik nadtlenkowy |
ROO* |
rodnik alkoksylowy |
RO* |
inne RFT | |
nadtlenek wodoru |
H202 |
kwas podchlorawy |
HOCI |
kwas podbromawy |
HOBr |
System obrony przed wolnymi rodnikami
■ Przebiega w trzech etapach:
- zapobieganie przed powstawaniem wolnych rodników (działanie prewencyjne) - powstrzymują przebieg reakcji wolnorodnikowych i tworzenie RFT: katalaza, dysmutaza ponadtlenkowa, peroksydaza glutationowa, reduktaza glutattonowa, albuminy, transferyna,
- zmiatanie reaktywnych form tlenu (działanie interwencyjne) -przerywanie reakcji wolnorodnikowych: glutation, askorbmian, tokoferole, karoteniody, kwas moczowy, kreatynina,
- usunięcie powstałych produktów oraz odbudowa prawidłowych struktur uszkodzonych cząsteczek (działanie reperacyjne) - usuwają skutki reakcji RFT z DNA. białkami itp.: ligazy, glikozylazy, tioredoksyna, proteazy.
■ Stres oksydacyjny - zaburzenie stanu równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej, czyli pomiędzy działaniem reaktywnych form tlenu (nadmierna produkcja w organizmie) a biologiczną zdolnością do szybkiej detoksykacji reaktywnych produktów pośrednich lub naprawy szkód wyrządzonych przez te produkty.
■ Prowadzi do zmian chorobotwórczych i patologicznych, m.in. stanów zapalnych, nadciśnienia, chorób niedokrwiennych i Alzheimera, wrzodów żołądka, nowotworów.
Wpływ reaktywnych wolnych rodników na organizmy żywe
■ Wolne rodniki często w potocznym rozumieniu są oceniane bardzo negatywnie, podczas gdy są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
■ Pełnią istotną rolę w regulowaniu metabolizmu jako przekaźniki sygnału, odgrywają kluczową rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznej, oddziałując niemal na każdym etapie rozwoju reakcji zapalnej, odpowiadają za niektóre procesy fizjologiczne m.in. za proces starzenia się komórki oraz apopatozę.
1