52874 skanuj0005 (470)

10 Wstęp

ocenę szkolną. W rozdziale przedostatnim omawiam edukację alternatywną (dokonuję oceny możliwości wykorzystania w klasach I-III elementów koncepcji M. Montessori, R. Steine-ra, C. Freineta, zaś z polskich koncepcji kształcenie integralne M. Cackowskiej, Wrocławską Szkołę Przyszłości R. Łukaszewicza oraz kształcenie wyzwalające W. Puśleckiego). W rozdziale ostatnim omawiam rozwój i uczenie się dzieci w wieku wczesno-szkolnym oraz możliwości uwzględniania różnic indywidualnych między dziećmi a także składniki praktyki korzystnej; w tym rozdziale zawieram wykładnię dydaktyki nowoczesnej, humanistycznej, skierowanej na podmiotowe widzenie roli ucznia.

Podręcznik adresuję nauczycielom nauczania początkowego, studentom kierunków pedagogicznych, a w szczególności pedagogiki wczesnoszkolnej.

1. Cele edukacji

1.1. Ogólne cele kształcenia

Do podstawowych kategorii procesu edukacyjnego zaliczamy: cele, treści, zasady, środki, metody, formy organizacyjne i ocenianie. Cele kształcenia i wymienione kategorie procesu edukacyjnego wyznaczają podstawowe czynności zarówno nauczycieli, jak i uczniów.

Cele mają podstawowe znaczenie w każdej działalności, a szczególnie w działalności edukacyjnej, są bowiem elementami nadrzędnymi do innych. Odpowiednio dobrane i sformułowane stanowią dodatni impuls, motyw działania, nadają temu działaniu sens, zwłaszcza gdy korespondują z wartościami bliskimi jednostki. Spełniają także funkcję regulacyjną, są gwarancją przeciw nadmiernemu rozbudowywaniu środków, które często przysłaniają sens podejmowanych działań. Stanowią również płaszczyznę odniesienia dla kontroli i oceny wyników działalności, ukazują perspektywę, ku której wszystko zmierza¹.

Cele kształcenia odnoszą się do uczniów (wychowanków) i opisują zmianę, jaką chcemy w nich uzyskać. Ponieważ punkt wyjścia tej zmiany jest różny (każdy uczeń jest inny), zwykle odnosimy je do zmian końcowych.

1

Denek K., Cek edukacji we współczesnej szkole. Poznań—Kalisz 1989; idem Świadomość ustalenia i realizacja celów edukacyjnych (w:) Prace Naukowo-Pedagogiczne. Częstochowa 1991; Denek K., Szalachowska R., Teoretyczne podstawy stanowienia celu kształcenia (w;) Filozoficzne i aksjologiczne uwarunkowania przemian Ideologii dydaktycznej. Toruńskie Studia Dydaktyczne, 1993, t. 2.