52918 R5PC A str168

Przynajmniej jednemu z podmiotów stosunku cywilnoprawnego przysługuje prawo domagania się od drugiego podmiotu lub podmiotów określonego zachowania się (wykonania zamówionego dzieła, wydania użyczonej rzeczy, opieki nad przedmiotem oddanym na przechowanie, poszanowania własności). Jest to jego prawo podmiotowe. W wielu stosunkach cywilnoprawnych, szczególnie w stosunkach zobowiązaniowych, każda ze stron dysponuje prawem podmiotowym, np. wynajmujący może domagać się regularnego płacenia czynszu, zaś najemca udostępnienia wynajętej rzeczy i innych zastrzeżonych świadczeń.

Każdemu prawu podmiotowemu odpowiada ciążący na innym podmiocie obowiązek. W niektórych stosunkach cywilnoprawnych, w szczególności w stosunkach zobowiązaniowych, podmiot ten jest określony: jest nim konkretny dłużnik. W innych, a mianowicie w stosunkach regulowanych przez prawo rzeczowe, obowiązek wyznaczonego postępowania obarcza wszystkich, np. obowiązek poszanowania cudzej własności.

Normy prawa cywilnego regulują treść stosunków cywilnoprawnych, wskazują przyczyny ich powstawania i rozwiązywania oraz okoliczności, w których zmienia się treść stosunku.

§ 5. PRAWO PODMIOTOWE

Prawo podmiotowe jest jednym z podstawowych pojęć prawa cywilnego i odgrywa w tej gałęzi prawa węzłową rolę. Jest też powszechnie zaliczane w nauce prawa cywilnego do konstrukcji o kluczowym znaczeniu. Poglądy doktryny na istotę i charakter prawa podmiotowego są rozbieżne. Dotyczy to także sytuacji w nauce polskiej. Przedstawione poniżej stanowisko odpowiada jednej z koncepcji prawa podmiotowego; cechuje je pewne uproszczenie.

Prawem podmiotowym jest przyznana i zabezpieczona przez normy prawa cywilnego oraz wynikająca ze stosunku prawnego możność postępowania w określony sposób.

Definicja ta wymaga kilku wyjaśnień.

Prawo podmiotowe zakreśla granice sfery możności działania uprawnionego. W tych granicach uprawniony może podejmować wszelkie działania, np. właściciel roweru może na nim jeździć lub nie, rozebrać na części, użyczyć innej osobie, wynająć. Prawo podmiotowe istnieje jednak, choćby żadne działanie nie zostało podjęte.

Źródłem prawa podmiotowego są normy prawne, które ustanawiają sferę możności postępowania i zakreślają jej granice. Nie ma praw podmiotowych poza tymi, które wynikają z norm prawnych. Inaczej mówiąc, każde prawo podmiotowe ma oparcie w przepisach prawa cywilnego.

168