53477 IMGB51

240 Pędzenie warzyw

Właściwe określenie fazy. w której korzeń cykorii nadaje się do rozpoczęcia pędzenia jest bardzo istotne i ma decydujący wpływ na wysokość oraz jakość plonu. Korzenie pędzone zbyt wcześnie dają niski plon, główki mają luźno ułożone liście i są najczęściej otwarte (Joliviet i in. 1975). Jeśli zaś pędzenie przeprowadza się zbyt późno, główki są za duże i nie nadają się do sprzedaży ze względu na bardzo długi rdzeń.

Ocenę dojrzałości korzeni przeprowadza się na przekroju podłużnym. Dojrzały korzeń ma wykształconą szyjkę korzeniową, rdzeń łodygi widoczny jest w szczytowej części korzenia, a tzw. ramiona korzenia są wyraźnie wzniesione.

Wzajemny stosunek dwóch aminokwasów: argininy i proliny wywiera duży wpływ na stan fizjologiczny korzeni cykorii i określa ich dojrzałość do pędzenia (Joliviet i in. 1975).

12.1.4. Czynniki wzrostu w trakcie pędzenia i ich regulacja

Temperatura. Temperatura powietrza i podłoża wpływają na szybkość reakcji zachodzących w korzeniu podczas pędzenia; decydują o jakości główek i wysokości plonu (Rutheford, Jackson 1965. Vertregt, Kru-istum 1989). Optymalne temperatury powietrza i podłoża w czasie pędzenia u poszczególnych odmian cykorii sałatowej mogą się dość wyraźnie różnić.

Według zaleceń firmy Nunhems Żaden temperatura podłoża powinna być zawsze o 4—5°C wyższa od temperatury powietrza. Przy pędzeniu odmian wczesnych, np. Plu-mato. Activa. Normato. temperatura podłoża powinna wynosić 20—24°C, dla odmian średnio wczesnych, np. Promessa. Mitado, Zoom F,. optymalną temperaturą podłoża jest 18—20°C, a dla odmian późnych, jak Phihro. Tardiyo, Kwarto, które mają najniższe wymagania termiczne. 16—18°C.

Babik (1984) podkreśla, że dla dobrego ukorzenienia się cykorii, przez 7—10 dni po zadołowaniu korzeni temperatura podłoża powinna być utrzymana w granicach

8—12°C. Po tym okresie temperaturę należy podnieść do wymaganej przez daną odmia-nę. Zbyt wysoka temperatura (powyżej 20°C) jest przyczyną szybkiego wzrostu główek. przez co stają się one zbyt luźne, natomiast temperatura poniżej optymalnej często powoduje otwieranie się główek.

Według zaleceń firm holenderskich. Nunhems Żaden i Royals Sluis. w ostatnim tygodniu pędzenia temperaturę powietrza i podłoża powinno się nieco obniżyć, aby otrzymać główki bardziej zwięzłe, o wyższej wartości handlowej. Szczególnie istotną rolę spełnia temperatura podczas pędzenia cykorii sałatowej bez użycia okrywy. Niewłaściwa temperatura, zwłaszcza przy pędzeniu metodą tradycyjną, przyczynia się do powstawania główek rozpierzchłych, o niskiej wartości handlowej.

W praktyce stosowane są dwa systemy ogrzewania. System wodny polega na zainstalowaniu na dnie zagonu, na głębokości 10—15 cm, plastykowych rurek co 30—50 cm podłączonych do obiegu centralnego ogrzewanie wodnegr^. Ogrzewanie elektryczne zaś sprowadza się do ułożenia elektrycznego kabla grzejnego na głębokości około 10 cm pod warstwą korzeni cykorii. Poszczególne odcinki kabla powinny znaj dować się co 15—20 cm od siebie. Stosowany może być kabel grzejny PGc Ayczżytą średnicy 1.4 mm w powłoce z PGV grubości 1.5 mm (produkcji Krakowskiej Fabryki Kabli i Maszyn Kablowych) przystosowany do napięcia 220 V, lub drut stalowy ocynkowany, wymagający napięcia 24 V. Napięcie 24 V zapewnia większe bezpieczeństwo pracy, jednak wówczas konieczne jest stosowanie transformatorów o mocy 4—10 kW. Na 1 m¹ powierzchni zagonu powinna być dostarczona moc 200 W (Bollard 1969). We Francji, gdzie pędzenie cykorii z zastosowaniem elektrycznego ogrzewania podłoża jest bardzo popularne, korzysta się z tańszej o 80% nocnej taryfy za energię elektryczną. Zaletą elektrycznych systemów ogrzewania jest możliwość pełnej automatyzacji ogrzewania podłoża oraz możliwość dokładnej regulacji temperatury.

Woda. Zapotrzebowanie cykorii na wodę w trakcie pędzenia jest dość duże i wynosi w ciągu doby około 3 I na 1 m¹ powierzchni zagonu. Tak duże wymagania wodne wynikają z dość krótkiego okresu pędzenia (ok. 4 tygodnie). Główki ważące średnio

padać minimum 1,5 m³ objętości pomieszczenia.

Nawożenia. Plumier (1965) stwierdził, ze najlepsze wyniki dało pędzenie cykorii bez nawożenia. Według Levke (1973) i Schmidta (1973) nawożenie podczas pędzenia cykorii metodą hydroponiczną nie dało żadnych rezultatów, gdyż korzenie cykorii nie pobierały składników pokarmowych podczas pędzenia. Zdaniem Frankena (1975) potrzeby nawozowe w czasie pędzenia wymagają dalszych badań. Autor ten. stosując dodatek nawozów wieloskładnikowych w ilości 200—300 g na 1 m*. uzyskał wyższy plon cykorii, zalecał jednak wymianę podłoża lub pożywki (w metodzie hydroponicznej) po kilku cyklach pędzenia.

Babik (1984). na podstawie badań prowadzonych w warunkach Polski, zaleca dla metody hydroponicznej stosowanie pełno-składnikowej mieszanki nawozów w stężeniu nie przekraczającym 2 g na 1 dm^J.

12.1.5. Pomieszczenia do pędzenia

W pomieszczeniach przeznaczonych do pędzenia cykorii powinna być możliwość utrzymania temiwratury powietrza w zakresie 10—20°C, regulacja temperatury podłoża na zagonach w granicach 10—22°C. skuteczna wentylacja, możliwość utrzymania wysokiej wilgotności (90—100%) oraz zaciemnienie (Babik 1984. zalecenia firm Nunhems Żaden i Royal Sluis).

Cykoria w czasie pędzenia wymaga całkowitego zaciemnienia, gdyż światło naturalne lub sztuczne powoduje przemianę pro-chlorofilu we właściwy chlorofil i w konsekwencji następuje zazielenienie liści (Herregods 1976, Babik 1984). Pogarsza to zdecydowanie wartość handlową główek. które stają się zielonkawe, bardziej włóknista i mają nieprzyjemny, gorzki smak. Według Herregods'a (1976) już słabe światło o natężeniu 200 łx. działająca przez 4 godziny, zwiększało skłonność główek cykorii do zielenienia nawet po 3 dniach utrzymywania później całkowitej ciemności. Podczas pędzenia należy zatem utrzymywać zupełne zaciemnienie pomieszczenia, szczególnie przy pędzeniu cykorii bez użycia okrywy. Przy stosowaniu warstwy okrywającej cał-

100 9 zawierają tylko 5% suchej masy (Her-tegods 1976). Przy pędzeniu korzeni nie skracanych rośliny pobierają potrzebną ilość wody z próchnicznego, dobrze nawodnionego podłoża. W przypadku użycia korzeni skróconych do 15 cm konieczne staje się zapewnienie optymalnej wilgotności podłoża przez cały okres pędzenia, aby nie doprowadzić do przesuszenia korzeni. Nawet chwilowy niedobór wody powoduje pogorszenie się jakości główek, które stają się mniej soczyste. Fólster (1983a) zaleca skracanie korzeni podkreślając, że zabieg ten nie wpływa ujemnie na plonowanie, a może zmniejszyć nakłady pracy.

Optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie nawadniania podsiąkowego z użyciem rurek perforowanych, umieszczonych na głębokości końców korzeni (Deudas 1973). Nawadnianie z góry powoduje pogorszenie jakości główek i może spowodować rozprzestrzenianie się chorób.

Wilgotność powietrza i wietrzenie Dla uzyskania soczystych i zwięzłych główek konieczne jest utrzymanie wysokiej wilgotności powietrza w pomieszczeniu do pędzenia (Levke 1973). Pędzenie cykorii sałatowej bez użycia okrywy wymaga, niezależnie od odmiany, utrzymania w pomieszczeniu wilgotności względnej na poziomie 90—100% (zalecenia firm Nunhems Żaden i Royal Slu-•s). W przypadku pędzenia cykorii metodą tradycyjną, z użyciem okrywy, wilgotność powietrza nie jest tak istotna, gdyż woda używana do podlewania zapewnia dostateczną wilgotność całej objętości okrywy (Lips, Capelle 1975). W pomieszczeniach przeznaczonych do pędzenia cykorii powinno się ponadto zapewnić intensywne mieszanie powietrza oraz wietrzenie w celu niedopuszczenia do kondensacji pary wodnej, co zwykle bywa przyczyną przenoszenia chorób porażających główki cykorii sałatowej. Skraplanie się pary wodnej w warunkach wysokiej wilgotności powietrza może być wyeliminowane przez częste przewietrzanie pomieszczeń. Fólster (1983) i Levke (1973) zalecają 10—16-krotne mieszanie powietrza połączone z dostarczaniem 20% świeżego powietrza w ciągu godziny. Można to osiągnąć za pomocą wentylatorów oraz wymuszonym systemem przewietrzania (zalecenia firmy Nunhems Żaden i Royal Sluis). Zdaniem Levke (1973) na 1 m^J powierzchni zagonu do pędzenia cykorii powinno przy