54026 Scan10

40

5.2. Metody badania środków dezynfekcyjnych

Efektywność działania środków dezynfekujących na bakterie zaieży nic tylko od ich struktury chemicznej, ale także stopnia rozpuszczalności lub dyspersji w roztworze, w którym są. stosowane, od napięcia powierzchniowego środowiska oraz jego skażenia drobnoustrojami (kontaminacja). Wybierając metodę badań należy uwzględnić wpływ tych czynników na drobnoustroje. Ocena laboratoryjna aktywności bójczej lub biostatycznej danego związku powinna odbywać się w standaryzowanych, ściśle kontrolowanych warunkach (temperatura i czas hodowli, metoda hodowli) przy użyciu ustalonych, powtarzalnych metod testowych (sposób przygotowania środka dezynfekcyjnego, sposób jego ekspozycji wobec drobnoustrojów, dobór drobnoustrojów i metody przygotowania zawiesiny drobnoustrojów do badań). Metody badań muszą być ujednolicone, tak aby w różnych pracowniach uzyskane wyniki były porównywalne. W związku z tym należy stosować metody opracowane przez Państwowy Zakład Higieny (PZH) i zalecane jako normy przez Ministerstwo Zdrowia, i Opieki Społecznej. W praktyce, dla oceny środka dezynfekującego wykorzystuje się metody zawiesinowe i nośnikowe. W metodach zawiesinowych środek dezynfekcyjny (w różnym stężeniu) dodaje się bezpośrednio do zawiesiny drobnoustrojów. Testy te służą do badania aktywności bójczej lub statycznej związków chemicznych wobec drobnoustroju testowego, oceny dynamiki tych właściwości oraz analiz porównawczych. Szczegółowy opis metody określenia aktywności bakteriobójczej lub bakteriostatycznej związków dezynfekcyjnych opisano w II części skryptu. W tym miejscu zostaną podane jedynie najważniejsze informaqe z tym związane. Często w praktyce mikrobiologicznej określa się tzw. siłę działania środków dezynfekcyjnych. W tym celu oznacza się dwie wartości: najmniejsze stężenie bakteriobójcze {minima! bactericidal concentration - MBC) i/lub najmniejsze stężenie baktcriostatyczne (minimal inhibitory concentration -MIC) danego związku dezynfekującego. Badanie to pozwala na porównanie działania różnych środków dezynfekcyjnych na konkretne szczepy drobnoustrojów. Aktywność bakteriobójczą badanego preparatu środka dezynfekcyjnego porównuje się z działaniem środka wzorcowego dla danej grupy związków dezynfekujących (np. fenolu dla związków fenolowych). W przypadku określania aktywności statycznej środka dezynfekcyjnego oznaczamy graniczne jego stężenie, które hamuje wzrost drobnoustrojów wzorcowych. Badanie przeprowadza się dwustopniowo — najpierw przy użyciu roztworów o szerokim zakresie stężeń danego związku dezynfekcyjnego, a następnie, uwzględniając uzyskane wyniki, oznaczenie powtarza się w wąskim zakresie stężeń środka. Roztwory substancji badanych przygotowuje się w podłożu płynnym. Podłoże to posiewa się zawiesiną o określonej gęstości drobnoustrojów szczepu wzorcowego (testowego), inkubuje, a następnie sprawdza

zdolność drobnoustrojów do wzrostu po przesianiu na podłoże stałe. Za stężenie bakterio- lub grzybostatyczne przyjmuje się najniższe stężenie |^:    badanego środka dezynfekcyjnego, powodujące brak wzrostu na obu pod

łożach.

Metody nośnikowe uwzględniają jeden z czynników mających duży wpływ na działanie środka dezynfekcyjnego w środowisku - powierzchnię ; jego działania. Metody te imitują przebieg dezynfekcji w warunkach praktycznych, gdzie drobnoustroje eliminuje się z powierzchni zakażonych przedmiotów lub materiałów. W tym celu nośniki wykonane ze stali kwasooporncj lub tworzyw sztucznych opłaszcza się zawiesiną drobnoustrojów, a następnie eksponuje się na działanie środków dezynfekcyjnych. Po określonym czasie nośniki inkubuje się w płynnym podłożu mikrobiologicznym. Brak wzrostu wskazuje na skuteczność danego stężenia badanego związku dezynfekcyjnego. Testy te pozwalają na ustalenie stężenia, użytecznego (użytkowego) środków dezynfekcyjnych.

5.3. Kontrola skażenia powierzchni drobnoustrojami

Kontrolę skażenia powierzchni produktów trwałych, ścian i podłóg pomieszczeń, stołów, sprzętów, a także rąk i odzieży ochronnej przeprowadza się przed i po zabiegu dezynfekcji. W tym przypadku stosuje się metody: odcisków i wymazów lub spłukiwać. Dwie pierwsze stosowane są w placówkach służby zdrowia - metoda wymazów m. in. do kontroli mikrobiologicznej rąk. Metoda spłukiwać służy do kontroli mikrobiologicznej naczyń.

W metodzie odcisków drobnoustroje „zdejmuje się” z badanej powierzchni przez przyłożenie do niej bloczka podłoża agarowego o średnicy 3,5 cm. W metodzie wymazów określoną (ograniczoną szablonem) powierzchnię „zmywa się” skrawkiem gazy (2x2 cm) zanurzonym uprzednio w płynie Ringera (10 ml). Następnie skrawki te wrzuca się do probówek z tym płynem, wytrząsa, po czym wykonuje się płytki „lane”, na których po inkubacji liczy się wyrosłe kolonie drobnoustrojów'.

W badaniach działania środków dezynfekcyjnych na bakterie używa się czterech szczepów' wzorcowych: Protem mlgańs, Escherichia coli, Pseudomonas j aeruginosa i Staphylococcus aureus. Do badań działania grzybobójczego stosuje się Trychophyton gypseum, Microsporium gypseum i Candida albicans. W przypadku badań prątków stosuje się Mycobacterium bovis BCG.

Przed dopuszczeniem nowego środka dezynfekcyjnego do użycia bada się także, czy przechowywany przez 7 dni (maksymalny dopuszczalny okres przechowywania) w stężeniu użytkowym, nie traci aktywności bójczej. Do oznaczenia stosuje się metodę nośnikową.