56342 wstęp do teorii polityki img 192

182

miot)- stosunków międzynarodowych, które ze względu na swoją, akty wność polityczną zaczynają w pewnych sytuacjach pełnić rolę języczka u wagi”. Innym przykładem mogą być państwa będące mediatorami w konfliktach lub pełniące inne, znaczące dla środowiska międzynarodowego role. Doniosłość ról, które realizują sprawia, że wzrasta ich prestiż na arenie międzynarodowej, a co za tym idzie, poprawia się też ich pozycja międzynarodowa.

Można więc powiedzieć, że rola i pozycja państwa to pojęcia wzajemnie się warunkujące i współzależne. Pozycja państwa jest czymś namacalnym, istniejącym obiektywnie, natomiast jego rola jest systemem oddziaływań mających na celu utrzymywanie i umacnianie zajmowanej pozycji.

2. Klasyfikacja ról międzynarodowych państwa

Istnieje wiele sposobów klasy fikacj i ról międzynarodowych państw². Można wyróżnić dwa główne podejścia: teoretyczne opierające wyniki na metodach dedukcyjnych oraz podejście empiryczne, opierające wyniki na badaniu częstotliwości występowania konkretnych ról państwa (zarówno deklarowanych jak i odgry wanych).

Opierając się na ustaleniach metodologicznych Ziemowita J. Pietrasia wyróżnić można kilka różnych kryteriów podziału ról międzynarodowych”.

Według kryterium hierarchiczności możemy mówić o rolach syntetycznych (ogólnych lub kierunkowych), zawierających ogólną wizję celów i środków wykorzystywanych przez państwo i szczegółowych (cząstkowych), będących konkretyzacją tych pierwszych²⁴. W przypadku państw' zazwyczaj mamy do czynienia z jedną ogólną koncepcją roli oraz z szeregiem ról cząstkowych odpowiadających pozycji państwa w rozmaitych obszarach jego działalności, podporządkow'anych jednak roli głównej. Brak komplemenlarności w przy padku roli lub ról syntetycznych oraz ról szczegółowych państwa, a co za tym idzie, konflikt tych ról na dłuższą metę uniemożliwiałby skuteczną realizację celów i założeń polityki zagranicznej.

W odniesieniu do ról międzynarodowych możemy dokonywać podziału także w oparciu o kryterium twórcy lub autora roli²⁵. Współpraca międzynarodowa ogranicza suwerenność państw i narzuca im konieczność prowadzenia elastycznej polity ki zagranicznej, czyli także odpowiedniego formułowania własnych ról międzynarodowych²⁶. Możemy, więc wyróżnić role narzucane przez środowisko międzynarodowe oraz wybierane przez państwo zgodnie z własnymi interesami z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej. Role wybierane nie zawsze pokrywająsię z rolami

” Najbardziej rozbudowane opracowanie tego zagadnienia przedstawił Steven Walker w: Rotę Theory and Poreign Policy Amlysis, Durham: Duke UnivcrsUy Press 1987.

^li Pietraś, Pojecie i klasyfikacja..., s. 35-37.

^w Ibidem, s. 35.

²⁵ Ibidem.

^u Joseph Frankel, Contemporary International Theory and the Bchavior of Stałeś, I zmdon: Cbdord Unreereity Press 1973, s. 83-84. Szerzej na temat suwerenności państw zob. rozrfz. Vin ntniej szej książki.