56696 skanuj0119 (20)

tiukow, który szczegółowo rozpatrywał problem współdziałania sfery słuchowej z ruchowej w rozwoju wymowy dziecka, wskazywał, że powstanie tzw. r języczkowego jest rezultatem zbyt wczesnego produkowania tej głoski, tzn. w momencie, gdy brak jest jeszcze dostatecznego wykształcenia sfery ruchowej. Dla trafnej oceny takiego ujęcia potrzebne są opisy konkretnych przypadków zniekształceń wymowy, a wśród nich opisy tzw. form rzadkich. Co się tyczy form zniekształceń k g na zakończenie warto odnotować dwa szczegółowe fakty z. literatury przedmiotu. Japończycy M. Hirano, H. Ma-toba i C. Fuziki ogłosili pracę 163, 286), w której podali opis zniekształceń k w postaci takiej, jak u naszej pacjentki, a więc o i r*, przy prawidłowej jednak wymowie g. W nowym radzieckim podręczniku logopedii, wydanym pod red. R. J. Lcwinej [153,324J, wśród trzech zasadniczych form odkształceń k wymienia się substytucję przez /, co w polskiej literaturze jest zjawiskiem unikalnym — formę powyższą zaobserwował jedynie W. Ołtu-szewski [151, 320, przypadek 67] i opatrzy! adnotacją: „rzadka postać gamacismus

Przypisy

¹    Tylko w wyrazie kieliszek notowano próbę oddania *’ np.rjrfferA

²    B. Hala i M. Sovak [60, 186] zaznaczają, że z jeszcze lepszym rezultatem można posłużyć się sylabą tu, ale samogłoska u, odznaczająca się wydatnym zbliżeniem i zaokrągleniem warg, utrudnia ingerencję w jamie ustr.cj. Własne doświadczenia wskazują jednak, że proces Automatyzacji nowo wyćwiczonych głosek k i g przebiega łatwiej w połączeniach zawierających samogłoski tylne u i o niż w sylabach z samogłoskami a j e.

³    Fonetykę rozszczepowców opisał F. Antkowski [1,45—57; 2, 27—4$J. Z jego badań można wysnuć następujące wnioski: a) zwarcie krtaniowe w przypadkach pnlatoschisis może być realizacją szeregu dźwięków, wśród których przeważają zwarte, b) wrażenie słuchowe zwarcia krtaniowego nic jest jednakowe we wszelkich wypadkach rozszczepowców, c) istnieje realizacja kombinowanaA'(kompleksgardlowo-krtaniowy). L. Kaczmarek [82)notowaf?zam.:pp'f</fc

⁴    Zniknięcie k i powtórne pojawienie się tego dźwięku z opóźnieniem w stosunku do / o 6 miesięcy i 20 dni należy uznać za przejaw uproszczenia systemu dorosłych.

⁵    Wydaje się wielce prawdopodobne, żc jakość produkcji gaworzeniowych nie jest całkowicie obojętna dla pierwszego zasobu dźwięków językowych. U swojej córki w okresie gaworzenia notowałem często połączenia dźwiękowe w rodzaju^- kaja—kajo—gaja—gajo itp. wymawiano ze smoczkiem w jamie ustnej. Welamc zwarte pojawiające się w tych gaworzeniowych kompleksach są warunkowane mechanicznie (niemożność wykonania zwarcia przcdnicjęzykowcgo). VJ dziecka nic obserwowano trudności w produkowaniu k i g.

⁶    Kontrola smokowa, jak to już niejednokrotnie stwierdzono, ma znaczenie drugorzędny

Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy

(szczęki dolnej, warg, języka i podniebienia miękkiego)

[Szkoła Specjalna 3.1 (1972)1

Wśród przyczyn warunkujących powstawanie wad wymowy poczesne miejsce zajmują zaburzenia sprawności motorycznej. Związek między tempem rozwoju mchow ego a rozwojem mowy jest obserwowany już we wczesnym okresie życia dziecka. Tc dzieci, które zaczynają późno mówić, zazwyczaj również później od innych zaczynają siadać i chodzić. Zależność między ogólną sprawnością motoryczną a wymową była przedmiotem osobnych badań. Po drugiej wojnie światowej prowadził jc m.in. R. Luchsinger, poddając obserwacji 50 dzieci czteroletnich, 99 pięcioletnich i 100 sześcioletnich [119]. O ogólnej sprawności ruchowej dzieci wnioskował autor na podstawie siedmiopunktowych testów-, oddzielnych dla poszczególnych grup wieku, np. dla dzieci sześcioletnich. W teście tym przewiduje się następujące zadania¹:

1)    Z zamkniętymi oczami stanąć na lewej, potem na prawej nodze.

2)    Równocześnie obydwiema nogami skoczyć przez sznur aa wysokości

20 cm.

3)    Z odległości 1,5 m rzucić piłką w kwadratową tablicę o wymiarach 25 x25 cm.

4)    Nawijać na szpulkę nici, prawą ręką w ciągu 12 sekund, lewą W ciągu 18 sekund; szpulkę trzymać nieruchomo.

5)    Poruszać kciukiem.

6)    Pałeczką od perkusji mocno uderzać w stół bez wspólruchów, najpierw ręką prawą, następnie lewą.

7)    Rysować pionowe kreski z dużą szybkością (w ciągu 15 sekund 10 kresek prawą ręką).

Luchsinger stwierdził, że u dzieci z zaburzeniami motoryki wady wymowy występowały częściej niż. w grupie dzieci o normalnej motoryce. Niemal

279