54880 skanuj0005

Rozdział 1

Agresja seksualna

Rodzaje gwałtów i zabójstw

na tle seksualnym

oraz ich uwarunkowania

Agresja stanowi główny element przestępstw seksualnych, należy przypomnieć, że badania związku seksu i agresji należą od dawna do najważniejszych dróg poszukiwania jawnych i ukrytych myśli oraz czynów człowieka! W tym rozdziale postaram się przedstawić najważniejsze moim zdaniem poglądy na temat powstawania specyficznego związku pomiędzy tymi dwiema wielkimi emocjami, który uwidacznia się w przestępstwach seksualnych, a przede wszystkim w ich najbardziej agresywnej postaci, jaką są - niestety coraz częściej spotykane - gwałty.

Jak ustalił Lawrence A. Greenfeld (1997) liczba gwałtów wzrasta cztgry_rązy szybciej niż innych rodzajów przestępstw, których liczba także, jak wiadomo, rośnie z roku narok. Różne poglądy na temat genezy skłonności Ho gwałtów oraz do ich najbardziej wynaturzonej formy, jaką są morderstwa na tle seksualnym (najczęściej seryjne!) pozwolą zarazem ukazać powstawanie skłonności do seksualnego wykorzystywania dzieci.

Przechodząc do teoretycznych ujęć związku między seksem i agresją, na samym początku należy wspomnieć o dwóch zasadniczych sprawach. Pierwsza z nich dotyczy przesłanek, według których wyselekcjonowałem z ogromnej ilości informacji na temat seksu ragresjTte, które przedśta^ wiam poniżej. Ze względu na ograniczoną objętość książki pominąłem obszernie ^reprezentowaną tematykę biologicznych uwarunkowań tych zjawisk, wyszedłem bowiem zzalozenia, że skoro podstawą wszelkich oddziaływań psychokorekcyjnych jest znajomość poglądów, których autorzy starają się wyjaśnić społeczne mechanizmy nawarstwiania się agresji, to przede wszystkim o tych mechanizmach należy napisać. Poza tym informacje na temat biologicznych podstaw agresji, także agresji seksualnej, są dostępne w innych, ciekawych publikacjach, jak chociażby w niedawno wydanym tłumaczeniu obszernej pracy Psychopatologia autorstwa Martina E. P. Seligmana, Elaine F. Walker i Davida L. Rosenhana (2003), czy też bardzo swego czasu popularnych prac spółki autorskiej Annę Moir i Da-yidii Jessela (1994,1998). Pominięcie informacji o biologicznych kompo-ileniach agresji nie oznacza, że nie doceniam tej problematyki w procesie Hfttpii przestępców seksualnych. Są one bowiem bazą medycznych metod Wspomagania żmudnego i bardzo złożonego procesu resocjalizacji, bez którego to wspomagania skuteczność oddziaływań psychokorekcyjnych |i m stosunkowo niewielka, o czym szerzej powiem w rozdziale poświęconym resocjalizacji.

D rugą-niemniei-ważną sprawą była konieczność wyłonienia z tak Wielu najróżniejszych poglądów tych najbardziej^    . W kra

jach o wysokiej kulturze isfmejT wiele programów resocjalizacyjnych dla przestępców seksualnych. Autorzy liczonych w setki, jeśli nie tysią-m . programów opierają je na określonych założeniach teoretycznych, Wyznaczających konkretne strategie postępowania psychokorekcyjnego. fym sposobem wyróżniane bywają przeróżne przesłanki teoretyczne, tworzone zarówno w ramach orientacji i szkół tzw. psychologii akademickiej, jak i na podstawie praktyki resocjalizacyjnej oraz systemów profilaktyki i polityki społecznej. Potwierdzeniem tego może być m.in. to, że Miirbnra K. Schwartz, analizując w 1995 r. różne programy resocjalizacji przestępców seksualnych, wyróżniła aż^lóOO rodzajów takich teoretycznych „uzasadnień” owych programów (por. Schwartz, 1995). Nie sądzę, alty była to liczba wyczerpująca w odniesieniu do czasów sprzed dziesię-i Iii lut, nie mówiąc już o mnogości programów nowszych! Jak nietrudno się domyślić, owe liczne przesłanki teoretyczne różnią się rozłożeniem |m szczególnych akcentów w interpretacji przyczyn danego zachowania, jego właściwości, a także w koncepcji resocjalizacji, a nierzadko mówią U tym samym innym językiem.

Przedstawię tu wiec tylko te poglądy, które mają wyraźne źródła inte-lektufllne w dwóch odmiennych interpretacjach ludzkich zachowań^czyli W psychoanalizie i,behawioryzmie,.,a następnie postaram się ukazać tzw. model kognitywny^ktory łączy oba te pierwotnie odmienne^interpretacje sprężyn ludzkiego zachowania, co ma. szczególnie duże zastosowanie we Współczesnych strategiach postępowania resocjalizacyjnego.

Na zakończenie zaś prezentacji poglądów na temat związku seksu I agresji przedstawię Czteroczynnikowy Model Agresji Seksualnej opracowany przez Gordona C. N. Halla i Richarda Hirschmana, stanowiący nie tylkoj zwięzłą syntezę poglądów na temat powinowactw seksu i agresji, alfl I dobre wprowadzenie do problematyki typologii gwałtów (i gwałcili).