57897 P1260050

148 -

xvn,i6/.

Brwi. No kilkudziesięclu popielnicach przedstawiono wizerunki tworzy z wyraźnie zaznaczonymi lukami brwiowymi. Przeważnie biegną w postaci łagodnie zaokrąglonych zgrubień bezpośrednio od nasady nosa, z którym są połączone /lebl.XVIl,9/. Niekiedy aą silniej uwypuklone przez nalepienie grubszych, łukowatych listewek /Tobl.XVIII, 10 i Ul,13/, czasem bardzo silnie wygiętych ku dołowi /Kielno, pow, Wejherowo/, lub zupełnie prostych /Tabl.ZU,11/. Ha kilku popielnicach są one tak długie, te dochodzą ot do uszu. W sporadycznych przypadkach łuki brwiowe, nalepione wspólnie z nosem, opadają po bokach ku dołowi pod kątem prostym, tworząc zarazem uszy /Kbbysae-woiilatarnia, pow. Gdańsk/. Na szeregu wizerunków twarzy zaznaczone są tylko bardzo krótkie łuki przylegające do nasady nosa, lub małe, owalne wałeczki, uformowane osobno nad oczami. Bardzo rzadko występują w postaci poziomych, prostych listewek nad nosem i oczami razem /Chrzanowo, pow. Lębork/. Do wyjątków naletą również łuki brwiowe zaznaczone kreskami lub punktami. Na dwóch popielnicach plastyczne brwi ozdobione są ukośnymi karbami.

Uszy. Przedstawienie uszu są obok nosa najczęściej spotykanymi na popielnicach elementami twarzy. Przeważnie wykonywane są za pomocą zupełnie prostych, lub lekko owalnych listewek, zwłaszcza jeśli posiadają przewiercone otwory /Ssbl.XUI,17/. Na wielu popielnicach uszy nalepiane są w formie małych półokrągłych wałeczków /Habl.ZUI, 6/. Bzadko upodabniają się wyglądem do rzeczywistych uszu /Dabl. mi,1/, a tylko w kilku przypadkach wyglądają niemal naturalisty-cznie /Tabl.XVII,2/. Można zauważyć dwa wyraźnie różniące się sposoby usytuowania uszu. Pierwszy - nalepienie ich symetrycznie po obu stronach szyjki /Tebl.XVII,10/, drugi zaś - to umieszczenie ich blisko nosa i oczu /Tabl.X?II,4/.

Usta. VI porównaniu z wyobrażeniami nosa czy uszu - usta są o wiele rzadziej przedstawiane na popielnicach. Przeważnie wyobrożano

je aa pomocą pojedynczej, poziomej kreski, rzadziej dwóch kresek lub szerokich bruzd. Tylko wyjątkowo na naczyniach o starannie wykonanych, realistycznych wizerunkach twarzy, usta zaznaczone są plastycznie /Tebl.XVII,8/. Do szczególnych przypadków należy przedstawienie podobne do warg z zębami /Ksmlrowo, pow. Kościerzyna/ i umieszczone w miejscu ust, czy tuż pod nimi, prostokąty. Te ostatnie znane są na dwóch popielnicach /Zęblewo, pow. Wejherowo - przedzielony pionową kreską na dwie połowy t Pogórze, pow. Wejherowo -pod ustami prostokąt podzielony na sześć małych kwadracików/. Bale-£y również wymienić oiekawo przykłady wyobrażenia ust za pomocą dwóch rzędów kółek /Żarnowiec, pow. Puck - po trzy kółka w rzędzie/, lub dwóch dziurek /wielka Wieś-Swarzewo, pow. Puck/, czy jodełki obramowanej linią ciągłą, wyrytej poniżej nosa na popielnicy z By-gutu, pow. Kościerzyna.

Analiza popielnic twarzowych

Przy analizie wykorzystano 500 popielnic, znanych z rysunków w publikacjach. Wśród tych 500 wybranych egzemplarzy wyróżniono 143 naczynia należące do typu I. Okazało się, że tylko niewielka ich część /25/ posiada pełne wizerunki twarzy, złożone z pięciu elementów. Popielnice te wyróżniają się gładką, powierzchnią czernioną, rzadko bx'unatną - a tylko w Jednym przypadku brzuslec był ahropowa-cony poniżej załomu /Lzięcielec, pow. Lębork/. Więcej jest popielnic o twarzach dość realistycznie odtworzonyoh, ale składających aię tylko z czterech elementów. Jest ich w sumie 43, z tep:o na 22 zaznaczono nos , oczy, brwi i uszy, zaś na 20 - nos, oczy, uszy i usta. Tylko na jednej wyryty jest oały wizerunek twarzy. Z na czyn zaliczonych do tej grupy pięć egzemplarzy miało chropowaconą dolną osęśó brzuśca. Wizerunki niepełne przed stawione są na 4£ popielnicach, wśx-ód nich najliczniejszy zbiór stanowią twarze złożone z nosa, oczu 1 uszu /35 naczyń/. Pozostałe składają aię z następujących ale-