P1260054

156

Większa część omawianych wyobrażeń posiada wyraźnie zaznaczone klaary na tylnej części szyjki. Mniej staranne przedstawiane są wy-ląoznie ze pomocą kilku równoległych, pionowych bruzd, niekiedy obramowanych punktami /Tabl.XX,16/. Duża część klamer wyryta jest w postaci prostokąta wypełnionego w środku punktami, lub motywami jodełkowymi i geometrycznymi. Ma popielnicy z Pręgowa, pow.Gdańsk /Tabl.XX,16/ napierśnik zakończony jeat owalem z guzkiem w środku, ze zwieszającymi się dwoma gałązkami jodełek, Rzadkością są wyjątkowo starannie ornamentowane rysunki klamer znane z dwóch przykładów. Malety do nich popielnioe ze Starogardu Gdańskiego /Tabl.liii,17/ i z Lubiewa, pow. Gdańsk. Ta druga klamra /zbliżona wyglądem do czworokąta/- ograniczona jeat połąozonymi lukami, w środku zaś wypał* niona przecinającymi się liniami falistymi, między którymi odciśnięte są małe kółeczka. Ma szeregu naozyń, od wyobrażeń klamer zwie* szają się kreski rozwidlone u dołu. Tylko w dwóch przypadkach tego rodzaju motywy umieszczono na rysunkach samych klamer /Tabl.XX,17/« Dodatkową ozdobą przedstawień napierśników są rzędy punktów, lub linii łamanych, umieszczonych pod najniższym pierścieniem /Tabl. m,15/.

Znaleziska oryginalnych napierśników, które ułatwiły interpretację omawianych wyżej przedstawień, są niezwykle rzadkie. Zwłasz-oza w grobach występują one sporadycznie i znamy je tylko z sześciu miejscowości /Choczewko, pow. Lęborki Blblągt Piaski, pow. Malborki Pucki Zalewo i dtrzepcz, pow. rfejherowo/. W jednym przypadku uzomki brązowych pierścieni włożono do popielnioy z plastycznym wyobrażeniem napierśnika /Strzepoz/. Odkryte w pozostałych grobach fragmenty składają się z 1 - 2,5 pierdoleni i zdobione są występującymi na przemień grupami uacięó pionowych, ukośnych i rozwartymi kątami, łażącymi poziomo. Rzadko stosowano zdobienia kątami stojącymi lub podwójnymi lukami. Pozostałe brązowe napierśniki odkryto w 15 skarbach, wśród których w kilku przypadkach były również wyłącznie po-

pO

jedyńozo pierścienia .Najlepiej zachowane napierśniki znamy z Klukowa, pow. Kartuzyt Kroanołęki, pow. Malborki Urowina, poe. Poznań| Stefanowa, pow. Pucki Telkwlc, pow. Sztum i lięckowów, pow. Kościerzyna. Składają się one z 9 - 14 pierścieni, ornamentowanych motywami układającymi się symetrycznie | w części przedniej są to prze-waśnie pionowe nacięoia, po bokaoh zaś ukośne 1 kątowe elementy, przedzielone pionowymi kreskami. Pierścienie napierśnika ze Stefa-nowa pokryte są a części przedniej nacięciami ukośnymi w dwóch, nachylonych do siebie grupach, przedzielonych poprzecznymi karbami, co tworzy ornament podobny do jodełkowego. Poszczególne pierścienie mogą tet być zdobione różnorodnie, Wszystkie pierścienie spięte były z tyłu odlewaną ażurową klamrą. Otwory w klamrach układały się w rozmaita wzory np. zbliżone do jodełkowych, a nieraz stanowiły nawet bardzo delikatną siateczkę.

Szpile. Do ozdób powszechnie stosowanych w ornamentacji naczyń należą wyobrażenia różnych odmian szpil. Ozęsto występują ona zwłs-szoza na popielnicach twarzowych, a wśród omawianego materiału znamy je z 81 przykładów. Najliczniejszą grupę stanowiły szpile o małych kulistych główkaoh, przedstawiane za pomocą dołków, lub odcisk kanych kółeczek - umieszczane przeważcie po dwie obok siebie. Ba pięciu popielnicach podwójnie występująca szpila były bardziej ozdobnie wykonane, np. przez dwa kółeczka koncentryczne /Tebl.XXH,11/ niekiedy z zaznaczeniem wygięty oh tzw. łabędzich szyjek, lub promieniście. rozchodzących aię wokół tarczki kreseczek. Tylko w jednym przypadku umieszczone są obok siebie dwa zupełnie odmienne rodzaje szpil - jedna o główoe uformowanej z trzech dołków, druga zaś - kulista /Karczemki, pow. Wejherowo^ Wypukłe, nalepione zarówno tarczki, jak i trzpienie, znajdują się na popielnicy z Ozapelaka, pow. Gdańsk. Do oiekawssych przedstawień tej grupy szpil, należą również okazy ze Strzelna, pow. Mogilno z wyraźnie zsenaosoayai siBeczkowaty mi, wklęsłymi główkami.