58549 Re exposure of DSC03221

EPOKA WOJEN PERSKICH

I. Miasta greckie w Azji Mniejszej.

Tii"    Przyczyny wojen perskich

Km wytir—iarli Av Hińjttcś Grecy prawili się ju* w o progu 1 tysiąclecia, ale ąi do paetghm VI te. pja.e. żyli w tsoiaęji od otaauuącego ich niegreckMfo świata. Dopiero powstanie w potoćntowo-zachodniej Anatolii państwa lidyjekie-go tmitnifa) ten ataa rzeczy.

Pod paaswaaseaa Lidyjczykow miasta graebe w Jonii znalazły się około 560 r. paa i zależność ta. aiae akn łltsąjrh obciążeń finansowych, nie była dla Co-ków nadmiernie m iąlli— Stykali saę bowiem z władcami, którzy znali ich język i kulturę. ddahfi ofiary greckim hogtn. zasięgali rad wyroczni dęlfiddej i. co ruywatoieisae, nie ingerowali w wewnętrzne sprawy greckich poleis.

Sytuacja zmieniła się. kiedy w 546 r. p n e. król Lidii. Krezus został pokonany przez Cyruaa D Wietidego (557-529 r..L Dla twórcy państwa perskiego zdobycie Hrłyjdifj dahry. Satdm było początkiem bodowy wielkiego imperium. W 539 r. pae. padł Bałwkw. a w 525 r. p-a-e. syn Cyrusa, Kambyzes II (529--522 r.) zawładnął Egiptem.

W S22 r. aa tranie perski w ra siadł Dariusz, pochodzący z bocznej linii Achemenidów. Panowanie tego władcy charakteryzowało się zdecydowaną eks-paa#ą państwa perskiego we waijstkirh kierunkach. Rezultatem wypraw na sfacfaód było rnariągaięria pmsHrgn zwierzchnictwa na znaczną część Indii. Da-rinaz przekroczył także Hefleapont i podjął wyprawę na północ przeciwko Scytom osiadłym w rejonie Mirza Czarnego. Persowie zostali wprawdzie zmuszeni do odwrotu, ale zatrzymali przyczółki na trackim wybrzeżu, a nominalnie ich zwierzchnictwo uznała Macedonia. Ma Morzu Egejskim pod perskie wpływy dostały mię wyspy Samoa. Lesboa i Chios. Dalszą ekspansję Persji w tym ręjonie przerwało powstanie Greków w Jonii.

Dla greckich miast na wybrzeżu Azji Mniąjazcj perskie panowanie nynoryh koniec mość płacenia roczne) daniny, prawdopodobnie niezbyt rujnującej, ale na

2SZ

pewno dokuczliwej. 1't-renwle jednak, w przeciwieństwie do Lidyjczyków, ingerowali w sprawy wewnętrzne greckich polelu wspierając rządy tyranów, co wzbudnik* «im*gólnq niechęć Greków przywiązanych do swojej autonomii.

W mii r. p.n.e. w dosyć niejasnych dla nas okolicznościach wybuchło powstanie w Mllecie, do którego stopniowo przyłączyły się inne miasta. Ich mieszkańcy pochyli się narzuconych przez Persów tyranów. Powstańcy, pomimo usilnych ubiegów, nie uzyskali jednak znaczącego wsparcia ze strony rodaków z Grecji. Skromną) pomocy udzieliły tylko Ateny i Eretria. Po początkowych sukcesach -Grecy sdobylł nawet Surdes - powstanie zostało w 494 r. p.n.e. krwawo stłumione, a jego ostatnim akordem było zdobycie i zniszczenie Miletu. Wobec mieszkańców innych miast uczestniczących w powstaniu Dariusz okazał się jednak wielkoduszny.

Rewolta w Jonii uświadomiła zapewne Persom, te bez okiełznania greckich ambicji nigdy nie będzie spokoju w satrapiach w Agi Mniejszej, a najlepszą drogą do osiągnięcia tego celu jest uzależnienie całej Grecji. Persowie wykorzystali bunt Jonów jako pretekst do podjęcia ekspedycji odwetowej przeciwko Atenom. Inwazję ułatwił fakt, że od czasu scytyjskiej wyprawy Dariusza w Tracji stacjonowały perskie oddziały. Zadanie umocnienia perskiego panowania w tym rejonie i ukarania Aten otrzymał w 492 r. pn.e. zięć Dariusza, Mardonios. Stracił on jednak część floty podczas burzy, która zaskoczyła go u przylądka Atos, co uniemożliwiło Persom lądowanie w Attyce. Konsekwencją wyprawy Mardoniosa było umocnienie perskich przyczółków w Europie i powtórne uznanie perskiego zwierzchnictwa przez Macedonię.

2. Przebieg konfliktu

I WOJNA PERSKA 490 R. - MARATON. W 490 r. p.n.e ruszyła z portów Cylicji wielka wyprawa dowodzona przez Datisa, któremu towarzyszył Hippiasz, tyran wygnany przed laty z Aten. Persowie oczekiwali być może, że zapewni on im pomoc dawnych stronników Pizystratydów, którzy w Atenach nadal stanowili wpływową grupę i mogli ewentualnie przekonać Ateńczyków do zaniechania oporu.

Pierwszą ofiarą perskiego nąjazdu była Eretria, miasto leżące na Eubei, gdzie nąjpierw wylądowała armia Datisa. Następnie, po przebyciu cieśniny od-dziejąjącej Eubeę od Attyki, Persowie pojawili się na równinie maratońskiej. Było to jedno z niewielu miejsc w Attyce, gdzie mogła zostać wykorzystana siła perskiej konnicy. W chwili rozpoczęcia bitwy jazdy nie było jednak w obozie perskim, co prawdopodobnie przesądziło ojej przebiegu.

W obliczu zagrożenia Ateńczycy zwrócili się o pomoc do innych poleis, ale Spartanie, nąjbardziej wyczekiwani, nie mogli przybyć z powodów religijnych, ponieważ obchodzili w tym czasie doroczne święto ku czci Apollina Kamejskiego Wytłumaczenie to należy uznać za wiarygodne, albowiem złamanie zakazu pro-2*3