58947 Strona120

W niektórych masach dymnych obok chlormu odgrywają rolę Utleniaczy również i azotany. Przykładem takej masy jest masa o następującym składzie:

Naftalen

Chloran potasowy Azotan potasowy

Chlorek amonowy Węgiel drzewny

Bilans tlenowy mas dymnych podobnych da masy Jerszowa jest wyraźnie ujemny i dlatego faza gazowa tworząca się przy paleniu •/uwiera znaczną ilość CO oraz łatwo zapalających się par naftalenu i antracenu. Masy tego rodzaju ładuje sit w osłony posiadające oddzielne otwory gazowe, chroniące palącą się powierzchnię masy od przedostania się do niej tlenu powierza (rys. 52).

Rys. 52. Otwarta i zamknięti świeca dymna

Niezależnie od podjętych środków ostrożność masy gazowe niekiedy dają wyfuknięcia przy paleniu. Wtedy zanika równomierność palenia, w otworze świecy (puszki) zjava się płomień, ilość wydzielanego dymu zmniejsza się wybitnie, a dym nabiera szarego odcienia.

Dlatego do wyraźnie aktywnych mas dodaj* się specjalnych mrbstancji gaszących płomień.

Najlepszymi substancjami gaszącymi płomier są węglany (soda, kreda, węglan magnezowy), które przy rozkładńe wydzielają dwutlenek węgla. Dwutlenek węgla rozcieńcza v pewnym stopniu lutwe do zapalenia na powietrzu gazowe prodikly reakcji.

Zależnie od własności masy dymnej zawarfc>:ć w masie substancji gaszących płomień dochodzi w niektórych orsypadkach nawet do 10—15%.

Drugi rodzaj mas dymów zasłonowych stanowią takie musy, w których substancje dymotwórcze otrzymuje się w wyniku reakcji palenia, na przykład:

CC1₄ + 2 Zn = C 12 ZnCl„.

Tworzący się tutaj dym jest zabarwiony nu szaro, gdy* obok białych cząstek dymu zawiera on czarne cząstki węgla.

Chlorek cynkowy stanowi białe, nadzwyczaj higroskopljne kry ształy o ciężarze właściwym 2,91 G/cm^;l, temperaturze topnienia 365°C. temperaturze wrzenia 732°C. Na wilgotnym powietrzu chlorek cynkowy częściowo hydrolizuje.

Czterochlorek węgla stanowi bezbarwną, łatwo lotną ciecz o charakterystycznym zapachu: ciężar właściwy w temp. 0 C w,y nosi 1,63 G/cm*, temperatura krzepnięcia —23'C, temperatura wrzenia + 77°C. Czerochlorek węgla jest niepalny; niekiedy bywa używany jako środek gaśniczy.

Masy dymne omawianego typu, oprócz dwóch podstawowych składników — związku chloroorganicznego i proszku metalu zawierają często szereg innych składników odgrywających rolę |*> rtiocniczą. Wszystkie masy, w .skład których wchodzi CCI,, za wie

rają również adsorbenty tej cieczy. Do pochłaniania czterochlorku węgla stosuje się najczęściej ziemię okrzemkową (podstawowa substancja Si02), tlenek cynkowy lub węglan magnezowy*. Oprócz tego do mas omawianego typu wprowadza się niekiedy dodatkowe utleniacze — NaClO.j i KCIO.j oraz dodatkowe substancje dymotwórcze — NH.,C1. Niżej podano skład jednej z takich mas:
Czterochlorek węgla	40%
Cynk	. 34%
Chloran sodowy	14%
Chlorek amonowy	9%
Ziemia okrzemkowa	3%
Jeżeli masa zawiera dodatkowy utleniacz — chloran, to dym uzyskuje się znacznie bielszy, gdyż chloran utlenia węgiel wy
dzielający się przy paleniu masy. Niżej podano masę dymną składającą składników:	się wytn^nie stałych
Sześciochloroetan	30%
Cynk	38%
Chloran potasowy	29%
Węgiel drzewny	3%

* J. Wejcer i G. Luczinskij: Ćhimia i fizyka maskirujuuctlch dymoio, 1938, str. 159.

243