59172 skanuj0027

■ii. mifnowicdzii

Schemat 2. Konstruktywistyczny model rozwoju zawodowego nauczycieli

(schemat ideowy opracowany na podstawie modelu Pankratiusa)

Podstawowe założenia tego modelu brzmią następująco: nie ma jednegd najlepszego modelu nauczania; proces stawania się nauczycielem jest rozcili gnięty w czasie; kandydaci do zawodu muszą być zainteresowani własnym uczofl niem się i mieć poczucie osobistej odpowiedzialności za ten proces; znaczeni® i interpretacje dotyczące nauczania są rekonstruowane, a nie zastępowane przez przyswajanie nowych wiadomości; uczący się aktywnie konstruują i restrukturyzują wiedzę, aby nadać sens doświadczanemu światu; nowe pojęcia są integrowane w struktury istniejącej już wiedzy, jaką posiadają osoby uczące się, ' a uczenie się wymaga okazji do podejmowania i powtarzania czynności badaWl czych dotyczących pojęć, zdarzeń i teorii.

Pierwszym etapem takiego kształcenia jest uruchomienie i rozpatrywani^ uprzedniej wiedzy studentów i ich przekonań (związanych z nauczaniem, wyznawanym systemem wartości oraz z domem rodzinnym). Jest to faza indukcja oparta także na praktyce oraz refleksji (dekonstrukcji). Następna faza to budowanie nowych struktur wiedzy (rekonstrukcja), faza oparta na obserwacji praktyki oraz studiowaniu literatury. Trzeci etap to przejście do budowania całościowych struktur pedagogicznych, związanych z nauczaniem przedmiotowym/ Istotnym elementem jest tu samodzielna praktyka. Wreszcie ostatni etap to zastosowanie, czyli systematyczne nauczanie, gdzie mamy do czynienia z ponowną rekonstrukcją zbudowanych struktur po wpływem rofltkiyjnąj praktyki.

I»raktyka pedagogiczna w tym ujęciu osadzona jest na sieci powiązań między nl/ini działającymi - nauczycielami i studentami; tak dochodzi do wzajemne-ihi przenikania się nauczania i uczenia się. Proces nauczania jest jednocześnie ■ocdiem uczenia się. Nauczyciele akademiccy, nauczyciele w szkołach oraz stu-■nci stanowią społeczność refleksyjnych praktyków, gdzie każdy zainteresowany Jest rozwojem własnych możliwości oraz możliwości innych. Jest to model ■r ostatecznego efektu; ostatnia odpowiedź jest nowym pytaniem, żeby użyć słów I, Kwiecińskiego. Rozwój zawodowy nauczyciela jest więc procesem ustawiczni transformacji. Proponowany paradygmat przygotowania zawodowego na-■Rycieli wynika z porzucenia indoktrynacji na rzecz krytycznej świadomości. [ W takim modelu kształcenia odróżnia się kształcenie nauczycieli, czyli zdobywanie wiedzy i umiejętności zawodowych dotyczących wychowania, kierowaniu klasą czy umiejętności nauczania, od wychowania nauczycieli, czyli inspiro-ifnnia osobistych odniesień, tworzenia własnej wiedzy i wspomagania własnego fciwoju zawodowego. Wychowanie, czyli edukacja nauczycieli, to przygotowaniu Ich do rozwoju indywidualnej, własnej koncepcji działania nauczycielskie-ro. Edukacja nauczycieli to stwarzanie warunków do poszukiwania osobistej Wiedzy pedagogicznej, a nie przekazywanie wiedzy o edukacji. Jest to zdobywaniu osobistej wiedzy poprzez krytyczną refleksję nad własną praktyką oraz naukowymi teoriami pedagogicznego działania.

Podsumowanie

Przyjrzeliśmy się wybranym ideologiom pedagogicznym, czyli osobistym teoriom nauczycielskim. Na ideologie nauczycielskie można patrzeć inaczej, na przykład tak jak Krzysztof Konarzewski, który wyodrębnia tylko trzy, ale znacznie pojemniejsze ideologie pedagogiczne, a mianowicie: edukacyjny biurokratyzm, edukacyjny romantyzm oraz edukacyjny liberalizm. Słusznie, jak sądzę, zauważa K. Konarzewski, że ideologie edukacyjne mogą być dla nauczycieli poznawczym środkiem, który wykorzystują do interpretowania całej dziedziny zawodowej aktywności oraz spajają z wartościami wyznaczającymi postawy wobec życia, osobistych problemów i ograniczeń⁹.

Opisane w tym artykule ideologie charakteryzują nie tylko nauczycieli. Wyznawanie takiej lub innej ideologii nikogo nie dyskwalifikuje. Problem w tym, nby przez chwilę zastanowić się, jaka jest moja ideologia? Czy byłem i jestem Jej świadom? Czy ogranicza moje myślenie i działanie? Co jeszcze narzuca mi tego rodzaju ograniczenia?