59230 PB040644

Higiena I dobrostan zwierząt gospodarskich

88

Ilościowy i jakościowy skład mikroflory powietrza jest uwarunkowany wieloma czynnikami, głównie natury techniczno-technologicznej (typ budynku. sposób utrzymania i zagęszczenie zwierząt, rodzaj urządzeń grzewczych, wentylacyjnych, kanalizacyjnych itp.) oraz mikroklimatycznej (temperatura i wilgotność powietrza, stężenie domieszek gazowych i zapylenie, oświetlenie, jonizacja). Pewne propozycje dopuszczalnego stopienia zanieczyszczenia mikrobiologicznego pomieszczeń dla zwierząt zestawiono w tabeli 2.36.

Ograniczenie stopnia mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza w budynkach dla zwierząt jest możliwe poprzez:

•    naświetlanie promieniami ultrafioletowymi

•    zabiegi dezynfekcyjne i dezynsekcyjne

•    intensywną wymianę powietrza (wentylacja)

•    utrzymanie ogólnej higieny zwierząt i pomieszczeń.

Tabela 2.36. Dopuszczalny stopień zanieczyszczenia mikrobiologicznego (bakterie i grzyby łącznie) pomieszczeń dla zwierząt (Tretiakow, 1976)

Rodzaj pomieszczenia	Liczba mikroorganizmów (tys./nv)
Bydło
1 obory wydojowe (uwięziowc i wolnostanowiskowc)	70
| porodówki	50
I profllaktoria	20
1 cielętniki do 4 miesięcy	45
cielętniki do 6 miesięcy	70
jalowniki i bukaciamic	70
Trzoda chlewna
chlewnie loch luźnych i niskoprośnych	100
pomieszczenia dla knurów w fermie	60
chlewnie dla loch wysokoprośnych	60
chlewnie porodówki	50
warchiakamic	60
tuczamie	80
Owce
porodówki	50
pozostałe	70
Drób (nieśny i mięsny)	250

Pomiar liczby bakterii i grzybów w powietrzu pomieszczeń inwentarskich najlepiej wykonać metodą sedymentacyjną Omeliańskiego z uwzględnieniem polskich norm: PN-ISO 7954:1999 (grzyby) i PN-EN ISO 6222:2004 (bakterie).

2.7.4. Endotoksyny

Endotoksyny bakteryjne zawarte w bioareozolach skupiają w ostatnich latach szczególną uwagę badaczy ze względu na ich silne działanie alergiczne i prozapalne. Stanowią one główny składnik zewnętrznej warstwy ściany komórkowej najczęściej bakterii Gram-ujemnych (po ich rozpadzie). Endotoksyny pod względem chemicznym są kompleksami glikoli-popolipeptydowymi (lipopolisacharydami), o szerokim działaniu biologicznym.

Stężenie endotoksyn bakteryjnych w kurzu organicznym jest zwykle wysokie i zawiera się w przedziale 100-1000 000 ng/g. Endotoksyny wdychane przez człowieka wraz z kurzem aktywują nieswoiście makrofagi płucne, które wydzielają liczne substancje o silnym działaniu biologicznym, określane jako mediatory reakcji zapalnej (cytokiny, enzymy, koagulogeny, metabolity tlenowe). Powodują one odczyn zapalny w płucach, gorączkę, zaburzenia w wymianie gazów i skurcz oskrzeli. Objawy te obserwuje się w przebiegu syndromu toksycznego wywołanego pyłem organicznym (ODTS) i innych chorób o podłożu immunotoksycznym, wywołanych przez kontakt z kurzem (pyłem).

Rozwój chorób układu oddechowego u zwierząt pod wpływem endotoksyn w obrazie histologicznym płuc wskazuje na wzrost neutrofili w płynie pęcherzykowo-oskrzelowym, zwiększoną aktywność makrofagów pęcherzykowych oraz wzrost aktywności enzymów lizosomalnych uszkadzających tkankę płucną, dając klinicznie takie symptomy, jak kaszel i chroniczne zapalenie oskrzeli.

Efektywnym sposobem ograniczenia zawartości endotoksyn w powietrzu jest zastosowanie:

•    jonizacji powietrza lub promieniowania UVC

•    biofiltracji lub elektrostatycznych filtrów powietrza

•    intensywnego wietrzenia pomieszczeń (wentylacja).

W dostępnej literaturze mało jest doniesień nt. zawartości endotoksyn w budynkach dla zwierząt. Przykładowe wyniki ich pomiarów w kurnikach zestawiono w tabeli 2.37, zaś propozycje Zespołu Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN zalecanych stężeń drobnoustrojów i endotoksyn w powietrzu pomieszczeń dla ludzi przedstawiono w tabeli 2.38.

W zakończeniu należy stwierdzić, iż największe straty będące konsekwencją zanieczyszczenia powietrza w budynkach dla zwierząt to osłabienie ich odporności i wzrost podatności na choroby, a często także pogorszenie