59997 str07 (5)

Ciężki* driolo samobieżne ISIM22s

Fot. J. Magnuski

tylerii polowej, ale bez skutku, gdyż niemieckie cekaemy nie dopuszczały dział na odległość strzału bezpośredniego, a ogień prowadzony z dalszej odległości niewiele szkodził Niemcom dobrze chronionym w betonowych schronach.

Do następnego ataku w skład grup szturmowych włączono wobec tego działa samobieżne ISU-122 i ISU-152 z przydzielonego przez Naczelne Dowództwo pułku ciężkiej artylerii samobieżnej. Te wozy śmiało i bezkarnie podjeżdżały do schronów na odległość 200—100 metrów i celnym ogniem do otworów strzelniczych szybko zmusiły załogi schronów do milczenia. Piechurzy i saperzy grup szturmowych, nie wstrzymywani przez karabiny maszynowe, dokończyli sprawy.

ISU-152 były szczególnie pomocne w czasie walk w mieście, szturmu potężnych u-mocnień w zdobywanych twierdzach, takich jak Poznań, Wrocław, Berlin czy Królewiec.

W 1944 r. organizatorzy polskich sil zbrojnych w ZSRR przystąpili po poważnej rozbudowie Armii Polskiej w ZSRR (w lipcu 1944 r. przemianowanej na Wojsko Polskie) oraz wojsk pancernych i zmotoryzowanych.

Już w marcu 1944 r. zaakceptowano plany formowania 1 Korpusu Pancernego, największego związku taktycznego tego rodzaju. Ich realizację rozpoczęto jednak dopiero w lipcu. W skład korpusu, oprócz brygad pancernych, wchodziły także trzy pułki artylerii samobieżnej. Jeden z nich, noszący nazwę 25 pułk artylerii samobieżnej (25 pas) miał być wyposażony w ciężkie działa samobieżne ISU-122.

Formowany według radzieckiego etatu 010/461 pułk składał się z dowództwa (1 działo samobieżne), czterech baterii (po 5 dział samobieżnych każda) oraz pododdziałów technicznych, zaopatrzenia itp. Etat przewidywał obsadę w liczbie 420 żołnierzy (94 oficerów, 144 podoficerów oraz 182 szeregowców); zasadnicze uzbrojenie pułku stanowiło 21 ciężkich dział samobieżnych ISU-122 oraz 4 gąsienicowe transportery opancerzone Mk-I („Universal Carrier”) produkcji angielskiej, pochodzące z dostaw „Lend-Lease”, używane głównie do rozpoznania i łączności.

7 października 1944 r. na stację w Chełmie przybył z Zakładów Kirowskich w Czelabińsku transport z 21 działami ISU-122 oraz ich załogami. Zgodnie z rozkazem Dowództwa Wojsk Pancernych WP skierowano je do 25 pas. Działa ISU-122 w 25 pułku artylerii samobieżnej nosiły numery taktyczne od 700 do 714 oraz od 716 do 721.

W marcu 1945 r. pułk wTaz z 1 Korpusem Pancernym, w składzie 2 Armii WP, ruszył na front nad Nysę. Tam w przeddzień rozpoczęcia operacji berlińskiej otrzymał sztandar ufundowany przez społeczeństwo małego miasteczka Mszczonów (obecnie w województwie skierniewickim).

Na froncie 25 pas walczył niecały miesiąc; boje, w których brał udział, były jednak niezwykle ciężkie i zacięte. W pierwszym i drugim dniu operacji berlińskiej działa pułku, ustawione na umocnionych stanowiskach ogniowych, ogniem na wprost zwalczały nieprzyjaciela na zachodnim brzegu Nysy, następnie osłaniały przeprawy własnych od-

7