54622 skanuj0053 (6)

57

Metody badań geografii turyzmu

: nii”, „odreagowania”). Są one czasami bardzo intymne i w rozmowie z ankie-erem może paść odpowiedź fałszywa. Słuszny jest więc pogląd, że informacje -zyskane od turystów powinny być interpretowane z uwzględnieniem faktu, że ta .ma osoba w innym czasie i (lub) miejscu udzieliłaby zupełnie innej odpowiedzi, .'ednak przyjęcie powyższego założenia oznacza, że nie powinno się uogólniać dtrzymanych drogą kwestionariuszową wyników, a tym samym podważa sens pro-adzenia tzw. badań reprezentatywnych.

Sposoby opracowywania danych dotyczących turystyki nie odbiegają od metod i technik stosowanych przy analizowaniu innych zjawisk badanych przez geografię społeczno-ekonomiczną i geografię fizyczną. W szerokim użyciu są metody statystyczne, zarówno wchodzące w skład statystyki opisowej (średnie, mediana, kwartyle, odchylenie standardowe itp.), metody parametryczne (korelacja, regresja), analiza wariancji, jak i testy nieparametryczne (zwłaszcza oparte na teście chi-kwadrat)¹. Te ostatnie techniki, podobnie jak analiza wariancji (ANOVA), są szczególnie użyteczne podczas statystycznego opracowywania danych uzyskanych w trakcie badań kwestionariuszowych, wywiadów itd., gdyż pozwalają one określić związki i współzależności między np. preferencjami oraz zachowaniami turystycznymi (wyrażonymi najczęściej za pomocą skali nominalnej lub porządkowej) a zmiennymi społeczno-demograficznymi opisującymi turystów. Podobnie jak i w innych subdyscyplinach geografii społeczno-ekonomicznej, w geografii turyzmu stosunkowo najrzadziej stosuje się techniki wnioskowania statystycznego oparte na rachunku prawdopodobieństwa. Również rzadko są używane metody grafowe. Przykładem zastosowania grafów mogą być badania F.M. Helleinera [1981] mające na celu dokonanie regionalizacji turystycznej obszaru Trent-Sevem Waterway w prowincji Ontario (Kanada). Z kolei A. Gadzojanis [1977], dla dokonania regionalizacji Sudetów Kłodzkich pod kątem turystyki, posłużył się metodą dendrytu, która od strony graficznej również przypomina graf.

Techniki ilościowe były stosowane głównie przez badaczy amerykańskich. G.H. Romsa i S. Girling [1976] do określenia zmiennych społeczno-ekonomicznych decydujących o wyjazdach rekreacyjnych posłużyli się np. testami chi-kwadrat i Kołmogorowa-Smimowa, J.G. Beard i M.G. Ragheb [1980], zajmując się stopniem zadowolenia z wypoczynku, zastosowali analizę wieloczynnikową, a P.J. Brown i G.E. Haas [1980] prowadzący badania w rejonie Rawah (stan Kolorado), jak również D.R. Fesenmaier i in. [1980] skorzystali z korelacji. Jedną z częściej stosowanych metod ilościowych służącą do określenia zasięgu wyjazdów turysty-czno-rekreacyjnych jest model grawitacji, który był wykorzystywany również głównie przez badaczy amerykańskich [Ellis, Doren 1966; Freund, Wilson 1974;

1

Szeroki przegląd metod i technik badawczych w geografii turyzmu zawiera praca kanadyjskiego autora S. Smitha [1983a], a także podręcznik J. Warszyńskiej i A. Jackowskiego [1978]. Do obliczania podanych miar statystycznych za pomocą komputera szczególnie przydatny jest natomiast program SPSS/PC+.