60707 skanuj0016 (293)

82    Antropologia strukturalna

we; nie uważamy go wszakże za istotne, gdyż nie tłumaczy ono głębokich cech, które staraliśmy się określić, lecz raczej stanowi ich konsekwencję. Zapewne, brak dokumentów pisanych w większości społeczeństw, określanych jako pierwotne, zmusił etnologię do rozwinięcia metod i technik nadających się do badania czynności, które — z braku pisma — są niedoskonale uświadamiane na wszystkich poziomach ich przejawiania się. Ograniczenie to może być jednak często przezwyciężone przez tradycję ustną, tak bogatą u pewnych ludów Afryki i Oceanii; nie można przeto uważać go za sztywną barierę. Etnologia interesuje się ludami, które znają pismo: dawnym Meksykiem, światem arabskim, Dalekim Wschodem; ale przecież można było napisać także historię ludów, które nigdy historii nie znały — przykładem Zulusi. Raz jeszoze chodzi tu nie o różnicę przedmiotu, lecz o różne nastawienie, o dwa sposoby porządkowania danych, bardziej jednorodnych, niż się wydaje. Etnolog zajmuje się przede wszystkim tym, co nie zostało opisane, nie dlatego, że badane przezeń ludy nie są w stanie pisać, lecz z tej racji, że to, co go interesuje, jest różne od tego, co ludzie utrwalają zazwyczaj na papierze lub w kamieniu.

Podział zadań, uzasadniany przez dawne tradycje i konieczności chwili, przyczyniał się dotychczas do mieszania teoretycznych i praktycznych aspektów rozróżnienia, a zatem do oddzielenia, w stopniu większym, niż należy, etnologii od historii. Dopiero wtedy, gdy przystąpią one zgodnie do badania społeczeństw współczesnych, można będzie w pełni ocenić wyniki ich współpracy i przekonać się, że w tej dziedzinie, jak w innych, nie mogą one nic zdziałać w odosobnieniu.

1    Ogłoszony pod tym tytułem w ,,Revue de Mśtaphysicjue et de Morale”, t. 54, nr 3—4, 1949, s. 363—391.

2    H. Hauser, L’Enselgnement des Sciences sociales, Paris 1903; F. Sl-mland, Mćthode historiąue et science sociale, ,,Revue de Synth£se”, 1903.

3    Stało się to prawdą w ostatnich latach XIX w. Ale nie należy zapominać, że ewolucjonizm socjologiczny jest historycznie wcześniejszy od biologicznego.

4    L. A. White, Energy and the Evolution of Culture, „American Anthropologist”, n. s., t. 45, 1943; History, Euolutionism and Functio-nallsm..., „Southwestern Journal of Anthropology”, t. 1, 1945; Euolutio-nary Stages, Progress and the Evaluation of Cultures, id., t, 3, 1947.

5 E. B. Tylor, Prlmitive Culture, London 1871, t. I, s. 7.

6 E. B. Tylor, Researches into the Early History of Mankirid and the Deuelopment of Ciullisation, London 1865, s. 3.

7    E. Durkheim i M. Mauss, De ąueląues formes primitiues de classi-fication, ,,L’Annće Sociologique”, t. VI, 1901—1902.

8    R. H. Lowie, Societies of the Hidatsa and Mandan Indians, „Anthropological Papers of the American Museum of Natural History”, t. 11, 1913; L. Spier, The Sun-Dance of the Plains Indians, id., t. 16, 1921; A. L. Kroeber, Salt, Dogs, Tobacco, „Anthropological Re-cords”, Berkeley, t. 6, 1941.

o F. Boas, History and Science in Anthropology: a Reply, „American Anthropologist”, n. S., t. 38, 1936, s. 137—141.

10 Id.

u F. Boas, The Limitations of the Comparatiue Method of Anthropology (1896), w: Race, Language and Culture, New York 1940, s. 276.

12    Loc. cit., s. 277.

13    F. Boas, Evolution or Diffusion?, „American Anthropologist”, n. S., t. 26, 1924, S. 340—344.

14    F. Boas, History and Science in Anthropology..., loc. cit.

15    F. Boas, The Methods of Ethnology, „American Anthropologist”, n. S., t. 22, 1920, s. 311—322.

io Id.

17    R, Benedict, Franz Boas as an Ethnologist, w: Franz Boas: 1858— 1042; „Memoirs of the American Anthropological Association”, nr 61, 1943, S. 27.

18    Nie mamy tu na myśli prac archeologicznych Boasa należących do archeologii, a nie do etnologii, ani jego badań nad rozpowszechnianiem sią pewnych tematów mitologicznych, które są badaniami historycznymi opartymi na materiałach etnograficznych. Podobnie, formułując hipotezy o pierwotnym zaludnieniu Ameryki, dr Paul Rivet wykorzystuje dane archeologii, językoznawstwa i etnografii dla badań, które mają charakter historyczny. Przedsięwzięcia takie winny być rozpatrywane z punktu widzenia historii. Można powiedzieć to samo o niektórych pracach Riversa.

19    A. L. Kroeber, History and Science in Anthropology, „American Anthropologist”, n. S., t. 37, 1935, S. 539—569.

20    F. Boas, History and Science..., loc. cit.

21    R. H. Lowie, American Culture History, „American Anthropologist”, n. s., t. 42, 1940.

22    B. Malinowski, The Present State of Studies in Culture Contact, „Africa”, t. 12, 1939, s. 43.

23    B. Malinowski, Culture as a Determinant of Behauior, w: Factors Determining Humań Behauior, Harvard Tercentenary Publications, Cambridge 1937, s. 155. Na następnej stronie mówi on również o „tych zwyczajach dziwnych i wyzywających”, gdzie odnajduje sie mimo

6*