55389 WiZ5 (2)

KLUB KSIĄŻKI KSIĘGARNI KRAJOWEJ

ROSJI SCHYŁEK, ALE NIE ZMIERZCH

Mieczysław J. Kiinstler DZIEJE

KULTURY CHIŃSKIEJ

PWN

Warszawa 2007

T\

T\

T\

T\

CHIŃSKI SYNDROM

W roku 2008 oczy świata są zwrócone w stronę Chin. Nie tyle z powodu Igrzysk Olimpijskich w Pekinie, ile raczej kontrowersji towarzyszących organizowaniu w tym kraju imprezy sportowej tej rangi. Jedno nie ulega wątpliwości. Chińczycy postarają się ze wszech sil przyćmić poprzednie olimpiady. Zresztą jak każdy kolejny organizator. Tu jednak sygnał będzie aż nadto czytelny. Z Chinami trzeba się liczyć. To prastara cywilizacja, która może miewała gorsze okresy, ale to były przecież tylko króciutkie chwile w jakże długim i imponującym trwaniu. A teraz znów wraca do wyznaczonej jej u zarania ludzkich dziejów wielkości, czego nie chcą uznać Tybetańczycy i ich sympatycy na całym świecie.

Możemy zbojkotować igrzyska w telewizorze, ale imprezę - niezależnie od tego, jaki mamy do niej stosunek - potraktujmy jako dobry pretekst, by zajrzeć do arcyciekawej książki znanego warszawskiego sinologa, profesora Mieczysława Kunstlera. Autor, w napisanych z głębokim znawstwem „Dziejach kultury chińskiej”, unika częstego błędu wśród uczonych: ulegania bezkrytycznej fascynacji badaną kulturą. Profesor Kiinstler nie szczędzi cywilizacji chińskiej wielu krytycznych słów, ale nie popada w drugą skrajność: nie okłada jej histerycznie pejczem gdzie popadnie.

Zwróćmy uwagę na dwie rzeczy. Od najdawniejszych czasów kultura chińska jest wybitnie etnocentryczna. Dla Chińczyków człowiekiem był tylko Chińczyk, czyli ktoś mówiący po chińsku i wyznający wartości kultury chińskiej. Reszta to „barbarzyńcy”. Cywilizacja chińska nie ma specjalnie zrozumienia dla obcości. Słuszne jest tylko to, co chińskie. I druga sprawa. W przeciwieństwie do antycznej Grecji, gdzie narodziła się idea olimpiad, kultura chińska nie znała nigdy kultu piękna ludzkiego ciała. Nie potrafiła go nigdy należycie wyobrazić chińska sztuka, a szokującą nieporadność w opisach anatomicznych wykazywała nawet popularna w okresie od XVII do XIX wieku literatura pornograficzna.

Czy olimpiada to wszystko zmieni? Czy Chińczycy odkryją własne ciała i inne kultury? Oby.

JERZY ROHOZIŃSKI

K«C

SUPERDZIESIĄTKA

LITERATURY POPULARNONAUKOWEJ

Robert M. Sapolsky MAŁPIE AMORY i inne pouczające historie o zwierzęciu zwanym człowiekiem

PRÓSZYŃSKI i S-ka

Michał Heller

PODGLĄDANIE WSZECHŚWIATA

ZNAK

John D. Barrow

KSIĘGA NIESKOŃCZONOŚCI

PRÓSZYŃSKI i S-ka

Richard P Feynman A CO CIEBIE OBCHODZI, CO MYŚLĄ INNI?

ZNAK

BÓG UROJONY

CiS

Joel Garreau

RADYKALNA EWOLUCJA

PRÓSZYŃSKI i S-ka

Tadeusz A Kisielewski SCHYŁEK ROSJI

Rebis

Poznań 2007

Royj

-srr

10

Książka Tadeusza A. Kisielewskiego raczej odmalowuje okres schyłkowy Rosji niż analizuje przyczyny upadku bądź zapowiada koniec. To zbiór rozważań na tematy rosyjskie, przedstawienie rozmaitych aspektów sytuacji współczesnej Rosji, a niejednolity, spójny wywód pokazujący, dlaczego znajduje się ona dzisiaj w takiej, a nie innej sytuacji.

Czy to zarzut? Właściwie nie, gdyż wiele się tu można dowiedzieć. Nie tylko zresztą o Rosji współczesnej, bo autor nie stroni też od historii. Do najciekawszych fragmentów należą właśnie te, gdzie zagłębia się on w przeszłość, omawiając konflikty narodowościowe na obrzeżach Rosji i jej stosunki z sąsiadami - opanowanie Syberii, historię Azji Środkowej z jej chanatami, spór z Japonią o Kuryle, problem Karelii i stosunków z Finlandią, plus oczywiście splot konfliktów na północnym Kaukazie.

Warto uważnie prześledzić przeszłe stosunki z Chinami, m.in. kwestię wytyczenia granicy rosyjsko--chińskiej, bo w takiej perspektywie inaczej odbiera się rozważania o współczesnej ekspansji chińskiej na Syberii (jeśli wierzyć autorowi, niesie ona z sobą pewne zagrożenia na przyszłość). Szczególnie ciekawe są rozważania o nowym miejscu służb specjalnych - to już nie „państwo w państwie", lec służby, które mogą

i

0    sobie powiedzieć: „Państwo to my”. Mamy ponadto interesujące uwagi na temat polityki zagranicznej

1    obronnej, stosunków polsko-rosyjskich, działań Rosji w ramach ONZ, gospodarki i demografii.

Sposób ujęcia dwóch ostatnich tematów (w książce stanowią pierwsze rozdziały) budzi we mnie najwięcej wątpliwości. Są, owszem, wyczerpujące, naszpikowane liczbami i zestawieniami. Otóż to: zbytnio naszpikowane. Dane liczbowe są oczywiście potrzebne, trudno przecież, by omówienie tak konkretnych dziedzin było zawieszone w próżni, bez ścisłych informacji o zmianach ludnościowych czy wielkości handlu. Ale nadmiar, choć świadczy o wiedzy i włożonej pracy, szkodzi, bo lektura staje się nużąca. Na szczęście tylko w tym miejscu.

TERESA STYUŃSKA

Doug McDouggal ZAMARZNIĘTA ZIEMIA

PRÓSZYŃSKI i S-ka

Richard Dawkins RZEKA GENÓW

Grzegorz W. Kotodko WĘDRUJĄCY ŚWIAT

PRÓSZYŃSKI i S-ka

Giorgio Agamben HOMO SACER

Suwerenna władza i nagie życie

PRÓSZYŃSKI i S-ka

Więcej bestsellerów, tańszych niż w księgarni, znajdziesz na stronie

www.kkkk.pl

ZAMÓW BEZPŁATNY KATALOG!!!