62421 skanuj0008 (61)

**->48 —

ZARYS DZIEJÓW TURYSTYKI

W związku z rozwojem ruchu turystycznego w Tatrach coraz częściej dochodziło do wypadków. Dlatego w 1909 roku utworzono Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe.

Obok wymienionych wcześniej do najważniejszych postaci, które miały wpływ na rozwój turystyki w Polsce, należą również Mieczysław Orłowicz (1881-1959), Zygmunt Gloger (1845-1910), Walery Goetel (1889-1972) i Kazimierz Sosnowski (1875-1954).

W zaborze rosyjskim popularyzowaniem turystyki zajmował się Władysław Syrokomla (1823-1862) znany jako autor poetyckich gawęd i wierszy. Ze względu na politykę władz carskich nie było możliwe założenie organizacji turystycznej w zaborze rosyjskim. Plany te zostały zrealizowane dopiero w 1906 roku, kiedy utworzono Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Chociaż wcześniej działały już organizacje o charakterze sportowym: Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie zalegalizowane w 1882 roku i powołane w 1886 r. Warszawskie Towarzystwo Cyklistów (Kulczycki, 1977; Lewan, 2004).

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku w wolnej Polsce nastąpił bardziej zintegrowany i spójny rozwój turystyki. W 1919 r. pojawiły się ustawy o czasie pracy, a w 1922 roku płatne urlopy. Całe dwudziestolecie międzywojenne było okresem budowania i rozwoju różnych form turystyki w Polsce. Z każdym rokiem wyjazdy stawały się coraz bardziej popularne. Niestety, po drugiej wojnie światowej infrastruktura uległa zniszczeniu, nastąpiło upaństwowienie wielu ośrodków, co w efekcie przyczyniło się do zaniedbań i niedoinwestowania wielu obiektów. Część z nich wymaga obecnie gruntownych remontów. Ośrodki należały często do zakładów pracy. Budowano wówczas ośrodki wczasowe dla własnych pracowników. Kolejny przełom nastąpił po roku 1989, kiedy część obiektów sprywatyzowano, a w ostatnich latach obserwuje się tendencje zmierzające do podnoszenia standardu obiektów noclegowych. Po transformacji gospodarczej i politycznej lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Polsce zmienił się także charakter spędzania czasu wolnego Polaków. Coraz częściej Polacy wyjeżdżają za granicę oraz poszukują nowych destynacji i form zagospodarowania urlopów. W czasach PRL-u zwykle spędzano urlopy, wyjeżdżając najczęściej jeden raz w roku w okresie letnim. Obecnie polscy turyści chętniej dzielą urlopy na kilka części, wyjeżdżając o różnych porach roku, w tym także na tzw. długie weekendy. Przełom XX i XXI wieku jest szczególnie charakterystyczny, jeśli chodzi o przemiany w sferze zachowań, zainteresowań i spędzania czasu wolnego.

Bardziej szczegółowe informacje o organizacji i funkcjonowaniu turystyki w Polsce po 1918 roku zostaną omówione w dalszych rozdziałach.

3.3. ZARYS HISTORII BIUR PODRÓŻY

Nie wszyscy wędrowcy i podróżni byli w stanie sami organizować sobie wyjazdy, dlatego już w starożytności powstawały instytucje zajmujące się pomocą podróżnym. W Grecji podróżny przechodził pod opiekę bogów, przydomek „gościnny” nadano Zeusowi - Xenios. Instytucjonalną opieką nad podróżnymi była proxenia (Przecławski, 1996). Interesy podróżnych odwiedzających reprezentowane były przez proxenów, czyli „gospodarzy publicznych” (Libera,1969). W średniowieczu powstała, działająca przy głównych szlakach, instytucja pas-seggi. Służyła ona pomocą podróżnym udającym się do Rzymu (Kulczycki, 1977). Na Bliskim Wschodzie podobną funkcję pełniła instytucja dragomanów, którzy służyli pomocą jako tłumacze, przewodnicy, a nawet doradcy.

Jednak prawdziwy przełom w obsłudze i pomocy podróżnym i turystom dokonał się w 1841 roku, kiedy to Thomas Cook założył pierwsze na świecie biuro podróży. 5 lipca 1841 r.