61572 Skan87

104 Aneks

Zależnie od proponowanego modelu przyszłej prokuratury, rozwiązania prawne zabezpieczające ją przed możliwością wywierania bezpośrednich nacisków przez Ministra Sprawiedliwości, czy całkowicie uniezależniające prokuraturę od władzy wykonawczej lub też przyznające prokuraturze autonomie w stosunku do pozostałych władz państwa, stanowią dla obywateli tylko do pewnego stopnia gwarancje, że na straży interesu państwowego, społeczeństwa i wymiaru sprawiedliwości stoi organ apolityczny i bezstronny. Same przepisy prawne nie wystarczą. Przykłady płynące z doświadczeń niektórych państw pokazują, że dla faktycznej, a nie tylko formalnej, niezależności prokuratury niezbędne są przede wszystkim zmiana mentalności, wysoka kultura polityczna wśród przedstawicieli władzy, przestrzeganie zasad etyki zawodowej przez prokuratorów, a także zdecydowana reakcja społeczeństwa na każdą próbę wywierania nacisków.

Środowisko prokuratorskie dostrzegło już stojące przed nim wyzwanie, wyrazem czego jest uchwalenie „Zbioru Zasad Etycznych Prokuratora”. Zhierarchizowana struktura organizacyjna prokuratury z —jak dotąd jeszcze —• Ministrem Sprawiedliwości na czele wpływa na specyfikę pracy prokuratorów. Zasada hierarchicznego podporządkowania konieczna jest do zapewnienia operatywnego działania organu, strzegącego praworządności i czuwającego nad ściganiem przestępstw. Prokurator powinien jednak, wykonując swoje obowiązki, pamiętać, że podstawowymi jego zadaniami są: rzetelne stosowanie prawa, kierowanie się dobrem publicznym i troska o sprawiedliwość. Normy etyczne mają być pomocne w podjęciu właściwej decyzji w sytuacji, gdy zostanie on postawiony przed koniecznością dokonania wyboru między wskazanymi wyżej wartościami a dalszą karierą zawodową. Jedną z podstawowych zasad wykonywania zawodu jest, zgodnie ze „Zbiorem Zasad Etycznych”, obowiązek przykładania przez prokuratorów szczególnej staranności do ścigania przestępstw dokonywanych przez funkcjonariuszy publicznych, a dotyczących przede wszystkim korupcji, nadużycia władzy, poważnych naruszeń praw człowieka oraz innych czynów uznanych przez prawo międzynarodowe za poważne przestępstwa. Prokuratorzy w stosunkach z innymi organami władzy, nie tylko tymi, wobec których są podporządkowani, ale i tymi, których działalność nadzorują w zakresie postępowania przygotowawczego, powinni wykazać się profesjonalizmem i obiektywnością.

Z jednej strony prokurator działający stanowczo i niezależnie, nieule-gający wpływom zewnętrznym oraz niewahający się odmówić wykonania polecenia sprzecznego z prawem lub niezgodnego z etyką zawodową; 2 drugiej zaś strony szerokie ustawowe gwarancje niezależności organu prokuratury oraz powstrzymanie się przedstawicieli innych organów państwa przed niewłaściwymi interwencjami, zastraszaniem czy nieuzasadnionym pociąganiem do odpowiedzialności prokuratorów, to warunki, jakie muszą być spełnione, aby prokuratura stała się urzędem, który, jak zacytowano we „Wstępie” niniejszej pracy, „czuwa nad obywatelami; on działa, oni zaś są spokojni”.